بررسی عامل های موثر در القای ریشه موئین و افزایش میزان رزمارینیک اسید زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss)

زرین گیاه یا همان بادرنجبویه دنایی با نام علمی Dracocephalum kotschyi متعلق به تیره نعناعیان و جنس بادرشبو (Dracocephalum) است که به علت پراکنش گسترده آن در ایران با نام های چندی از آن یاد می شود. ترکیب های فلاونوئید موجود در زرین گیاه، خاصیت ضدسرطانی دارد و استفاده از روش های مختلف مانند تولید ریشه های موئین می تواند به تولید ترکیب هایی با ارزش دارویی بالا کمک کند. در این بررسی تاثیر چهار نوع ریزنمونه (لپه یا کوتیلدون، محور ریزلپه یا هیپوکوتیل، برگ و میانگره( و سن ریزنمونه (برگ یک هفته ای، دوهفته ای و چهارهفته ای) بر میزان القای ریشه موئین گیاه زرین گیاه بررسی شد. تایید تراریختی با استفاده از آغازگر اختصاصی ژن rolB به روش PCR انجام شد. به منظور شناسایی محیط کشت مناسب برای رشد و افزونش ریشه های موئین، تاثیر چهار نوع محیط کشت پایه مایع MS، 1/2MS، 1/4 MS وB5 و محرک UV-B در سه سطح: 3 دقیقه، 6 دقیقه و 9 دقیقه بر تغییر ویژگی های بیوشیمیایی و رزمارینیک اسید ریشه های موئین بررسی شد. بیشترین درصد القاء ریشه در ریزنمونه برگ یک هفته ای (66/56 درصد) و لپه (66/36 درصد) مشاهده شد. بیشترین وزن تر (34/4 گرم) و وزن خشک (31/0 گرم) در محیط کشت 1/4MS و کمترین وزن تر (04/1 گرم) و وزن خشک (10/0 گرم) در محیط کشتB5 ثبت شد. بیشترین فعالیت پاداکسندگی (آنتی اکسیدانی) در تیمار شش دقیقه (33/92 درصد) و کمترین میزان فعالیت پاداکسندگی در ریشه های غیرتراریخت (63 درصد) به دست آمد.نتایج تجزیه HPLCنشان داد که تولید رزمارینیک اسید در ریشه های تراریخت تیمارشده با UV-B با زمان شش دقیقه، 5/2 برابر بیشتر از ریشه های غیر تراریخت (g /mg DW 9/34 در مقایسه با،μg /mg DW 8/13) است.