برآورد تلفات حاصلخیزی خاک با استفاده از رسوبات نهشته شده در سدهای اصلاحی (مطالعه موردی: سراب حوزه آبخیز صفارود شهرستان رامسر)

فرسایش خاک و تلفات عناصر غذایی و مواد آلی متعاقب آن اثرات مستقیم و غیر مستقیمی از کاهش تولید و سودبخشی تا آلودگی های فیزیکی و شیمیایی منابع آب دارد. یکی از مهم ترین پیامدهای فرسایش هم برای محیط منشا آن و هم برای چرخه های اقتصادی کاهش حاصلخیزی خاک است. تلفات حاصلخیزی خاک معمولا با تجزیه و تحلیل رسوبات منتقل شده در رواناب ناشی از باران طبیعی یا شبیه سازی شده در پلات های آزمایشی مطالعه می شود اما در این تحقیق تلفات حاصلخیزی خاک با تجزیه و تحلیل رسوبات نهشته شده پشت سدهای اصلاحی که با هدف کنترل فرسایش و تثبیت پروفیل طولی در آبراهه های حوزه آبخیز صفارود شهرستان رامسر طی سال های 1373 الی 1388 احداث گردیده اند، بررسی شد. بدین منظور تلفات خاک با تعیین چندین ویژگی فیزیکو- شیمیایی رسوبات نهشته شده در پشت سدهای اصلاحی منتخب و مقایسه آنها با همان ویژگی های خاک منشا بررسی شد. در بخش تجزیه و تحلیل ویژگی های فیزیکو- شیمیایی خاک، نتایج نشان داد که اغلب خاک های مورد مطالعه دارای بافت شنی، غیر شور، خنثی، آهکی و غیرسدیمی هستند. بر اساس تقسیم بندی مقدار ماده آلی، تقریبا 60 درصد از خاک های مورد مطالعه دارای ساختمان ضعیف و پایداری ساختمانی کمی هستند و غالبا در کلاس متوسط فرسایش پذیری خاک قرار دارند. در بخش تلفات حاصلحیزی خاک، نتایج نشان داد که فرسایش نه فقط منجر به از دست رفتن اجزاء معدنی جامد خاک می شود بلکه همچنین منجر به تلفات مواد آلی و مواد مغذی شیمیایی خاک می شود. تغییر در خصوصیات خاک در نتیجه فرسایش خاک اساسا به دلیل کاهش عمق موثر بر سطح حاصلخیزی تاثیر می گذارد. یک کاهش معنی داری در مقدار کرین و نیتروژن و همه عناصر ماکرو و ریزمغذی ها ایجاد می شود. تلفات کربن، ازت، فسفر، پتاسیم، سدیم و مجموع کلسیم و منیزیم در منطقه مورد مطالعه به ترتیب به میزان 26/6588، 78/1921، 71/19، 53/6، 89/19 و 13/503 گرم در هکتار در سال است که این میزان تلفات تهدیدی جدی برای فرایندها و فعالیت های مرتبط با حاصلخیزی خاک از جمله توسعه پوشش گیاهی در منطقه است.