تعادل شکل های پتاسیم در طول دوره رشد دو رقم کلزا در شرایط خشکی

شکل های مختلف پتاسیم شامل پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی در خاک های سطحی و زیرسطحی می تواند به وسیله ریشه کلزا در مراحل مختلف رشد و در شرایط تنش خشکی جذب شوند. به منظور بررسی تغییرات منبع پتاسیم آزمایشی مزرعه ای در مراحل مختلف رشد دو رقم کلزا در شرایط تنش خشکی در طول فصل رشد 1392-1393 اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد که شامل سه تیمار مراحل مختلف رشد کلزا ( قبل از کاشت، رشد گیاهچه، رشد طولی ساقه، گلدهی، دوره پر شدن دانه و برداشت کلزا)، تنش خشکی (آبیاری کامل و تنش خشکی از گلدهی و تشکیل خورجین)، رقم کلزا (ساری گل و آر جی اس) و عمق نمونه برداری (0-15 و 15-30 سانتیمتر) بود. نمونه های خاک جمع آوری و میزان پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی خاک اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد در طی مراحل رشد کلزا میزان پتاسیم محلول و غیرتبادلی کاهش یافت (به ترتیب 22 و 198 میلی گرم بر کیلوگرم)؛ در حالی که مقدار پتاسیم تبادلی تا مرحله ساقه رفتن افزایش (57 میلی گرم بر کیلوگرم) و سپس ثابت باقی ماند. کاهش در میزان پتاسیم قابل استخراج با اسید نیتریک (مجموع پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی) در خاک سطحی به طور معنی داری بیشتر از مقدار آن در خاک زیرسطحی بود (198 در مقایسه با 142 میلی گرم بر کیلوگرم). تنش خشکی همچنین تاثیر معنی داری بر توزیع شکل های پتاسیم خاک داشت. تنش خشکی از گلدهی باعث کاهش پتاسیم غیرتبادلی و قابل استخراج با اسید نیتریک شد؛ هر چند که تنش خشکی از مرحله تشکیل خورجین تاثیر معنی داری روی مقادیر شکل های مختلف پتاسیم نداشت. نوع رقم کلزا تاثیر معنی داری بر توزیع شکل های پتاسیم نداشت. می توان نتیجه گرفت که یک کاهش پتاسیم شدیدی در خاک در مرحله گلدهی کلزا اتفاق می افتد (170 میلی گرم بر کیلوگرم) که برای مدیریت کود پتاسیم باید در نظر گرفته شود. کاهش در میزان پتاسیم غیرتبادلی در طول دوره رشد کلزا این فرضیه را تقویت می کند که این شکل از پتاسیم ممکن است در طول فصل رشد آزاد شود و این منبع بزرگ پتاسیم می بایست در مدیریت حاصلخیزی و توصیه کودی پتاسیم در نظر گرفته شود. به طور کلی، جذب پتاسیم به وسیله رقم ساری گل به طور معنی داری بیشتر از رقم آر جی اس بود (7/177 در مقابل 4/129 کیلوگرم در هکتار). جذب پتاسیم به وسیله کلزا با تیمار خشکی کاهش یافت و این کاهش در تیمار خشکی از مرحله تشکیل خورجین مشخص تر بود (بیش از 40 درصد کاهش در جذب پتاسیم).