بررسی مهجورشدگی واژگان عربی در مطبوعات زبان فارسی در سده اخیر

مهجورشدگی یکی از مباحث مربوط به بسامد واژگان است. بحث پیرامون بسامد یک واژه یعنی بحث پیرامون یک طیف، طیفی که یک سوی آن بسامد صفر و سوی دیگر آن بسامد بی نهایت است. مقاله حاضر به بررسی مهجورشدگی واژگان قرضی زبان عربی در مطبوعات زبان فارسی می پردازد. برای این منظور روزنامه اطلاعات سال های 1310 و 1311 هجری شمسی انتخاب شده و برخی از واژگان زبان عربی که به زبان فارسی راه یافته و کاربرد وسیعی در مطبوعات آن زمان داشته، گلچین شده است. نحوه گردآوری این واژه ها بدین صورت بوده است که طی چند ماه، غالب صفحات روزنامه اطلاعات سال های مذکور بررسی شده و واژگان مهجور همراه با جملات آنها استخراج شدند. پس از گردآوری وازگان مهجور و حصول اطمینان از مهجور بودن آنها، این واژگان به همراه معادل های فارسی شان دسته بندی شدند. علت اصلی مهجور شدن این واژه ها، معادل سازی یا واژه گزینی و گرایش به جایگزینی واژه های بیگانه با واژه های فارسی (پارسی گرایی) است. نگرش منفی به عربی و عربی مآبی و در مقابل نگرش مثبت به فارسی و پاکسازی زبان فارسی از دلایل مهم واژه گزینی فارسی است که در این امر فرهنگستان زبان و ادب فارسی نقش بسزایی داشته است. علاوه بر این ثقیل بودن واژه های عربی و سره گرایی و وطن پرستی نیز باعث واژه گزینی شده است. علاوه بر واژه گزینی، دلایل دیگری برای مهجورشدگی واژگان عربی وجود دارند که عبارتند از: تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، تابوها و حسن تعبیر. در این مقاله، تنها به واژه گزینی که علت اصلی مهجورشدگی است می پردازیم.