خانه های تاریخی سنندج، خوانش کالبد از دریچه فرهنگ زیست

دستیابی به فهم دقیق یک معماری در فهم پیدا و نهان آن است و درک این دو با بررسی کالبد و زیست جاری در آن محقق می گردد. خانه نیز، به مثابه اصلی ترین فضای زیست انسان، مفهومی است که افزون بر کالبد، معانی مختلفی را در خود جای می دهد و به نوعی ترکیبی تجربی و انتزاعی از زمان و مکان را به همراه دارد. بدین ترتیب شناخت دقیق خانه چیزی فراتر از شناخت کالبد را می طلبد. محققان مختلفی به جستجوی مفهوم خانه در بسترهای فرهنگی متفاوت پرداخته اند. در این مقاله تلاش شده است، تا با مداقه در خانه های تاریخی سنندج، خوانشی از کالبد عرضه گردد که، فراتر از ویژگی های کالبدی، از مدخل فرهنگ زیست ساکنان به موضوع تقرب یافته شود.
این پژوهش با رویکردی کیفی، در سه سطح تحلیلی مبتنی بر تاثیر ویژگی های کلی شهر بر خانه ها و قیاس بین کالبد خانه ها به روش تحلیلی توصیفی از یک سو، و تحلیل مبتنی بر تطابق فرهنگ زیست و معماری خانه ها، به روش تحلیل محتوای مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته از سوی دیگر، به انجام رسیده است.
نتایج نشانگر آن است که اصلی ترین ویژگی های خانه های سنندج، که آن ها را از دیگر خانه ها متمایز می کند، نحوه ارتباط با طبیعت، توجه به منظرگاه بیرونی و در عین حفظ محرمیت، وجود مرتبه بندی در کل و جزء فضاها، و تاثیرپذیری از خانه های دیوانی موجود در شهر بوده است.