تبیین نظری عرفان مانوی

دین مانی سرشار از آموزه های عرفانی است که ریشه در اندیشه های گنوسی، ایرانی و یونان باستان داشته و با باورهای مسیحی و بودایی پربارتر شده است. بی شک یکی از عوامل رشد و پیشرفت سریع این دین ویژگی های عرفانی آن است. عرفان مانوی در بطن آموزه ها و مفاهیم دینی مانویت نهفته، و کمتر به شکل مجزا به آن توجه شده است. این عرفان با تاکید بسیار، راه نجات روح انسان از اسارت عالم ماده را در کسب معرفت می داند. وصول به این معرفت، از طریق خودشناسی و کشف و شهود قلبی است. اهمیت تزکیه نفس و زهد و ریاضت از پررنگ ترین بخش های این عرفان است. با مروری در متون به جامانده از مانویان، عناصر بسیاری یافت می شود که دارای اشتراکات بسیار با شاخصه های مکاتب عرفانی است. این مولفه ها را می توان جداگانه دسته بندی کرد تا به جهان شناسی، معرفت شناسی و خداشناسی مستقلی برای این دین عرفانی دست یافت.