بررسی تجمع بیولوژیکی فلزات سنگین سرب، نیکل، کروم و کادمیوم در برگ گونه های درختی برهان و اکالیپتوس (مطالعه موردی: شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران)

سمیت فلزات سنگین و تجمع آنها در زنجیره غذایی یکی از اصلی ترین معضلات زیست محیطی و بهداشتی جوامع مدرن است. این مطالعه با هدف بررسی میزان تجمع فلزات سنگین در دو گونه گیاهی اکالیپتوس و برهان در محدوده شرکت گروه ملی صنعتی فولاد ایران در سال 1395 صورت گرفت.
برای نمونه برداری 5 ایستگاه در محدوده شرکت در نظر گرفته شد و از برگ گونه های درختی برهان و اکالیپتوس و خاک پای آن با 3 تکرار نمونه برداری شد. تعداد کل نمونه های خاک و گیاه 90 نمونه بود. هضم نمونه های گیاهی به روش جکسون (1958) و برای نمونه های خاک به روش 3050EPA انجام گرفت و غلظت فلزات سنگین موجود در نمونه ها توسط دستگاه ICP قرائت گردید.
روند تجمع غلظت فلزات سنگین در 5 ایستگاه برای تمام نمونه ها برابر با Cr>Ni>Pb>Cd بود. بیشترین جذب فلزات سنگین مربوط به فلز کروم در اکالیپتوس با مقدار 45/39±3753/0 میلی گرم بر کیلوگرم بود. مقادیر تجمع زیستی فلزات سرب، نیکل و کروم کمتر از یک شد. اما در ارتباط با فلز کادمیوم بیشتر از یک شد که نشان دهنده توانایی این دو گونه در پالایش خاک های آلوده به فلز سنگین کادمیوم است.
میزان آلودگی گیاهان مورد بررسی در منطقه تحت تاثیر فرآیندهای تولید در شرکت بوده است. مقایسه میزان غلظت عناصر نشان می دهد که گونه اکالیپتوس بهتر از گونه برهان قادر به جذب عناصر بوده است. پیشنهاد می شود در مناطق صنعتی از گونه اکالیپتوس در راستای جذب و کاهش آلودگی فلزات سنگین در محیط زیست استفاده شود.