آسیب شناسی مناظره بر اساس الگوی مناظرات امام رضا (علیه السلام)

مناظره گفتگویی برای ایجاد فهم مشترک و درک متقابل توام و یکی از شیوه های مطلوب و موثر برای تبیین و نشر معارف الهی است که انبیا و ائمه معصومین (علیهم السلام) در مواجهه با آرا و اندیشه های مخالفان ادیان الهی از آن بهره می جستند. به دلیل شرایط فرهنگی سیاسی و تضارب آراء که در دوران ولایتعهدی امام رضا (علیه السلام) روی داد، ایشان برای جلوگیری از تحریف اسلام، مناظره هایی با دانشمندان و بزرگان فرقه های مختلف داشتند. حضرت در این مناظره ها با رعایت اصول و دوری جستن از آفت ها و آسیب هایی که مانع اثرگذاری و ثمربخش بودن مناظره می شود، گفتگو را تا روشن شدن حقایق و حصول نتیجه ادامه داده اند. هدف پژوهش حاضر آسیب شناسی مناظره بر اساس الگوی مناظرات امام رضا (علیه السلام) است. پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و بررسی منابع کتابخانه ای و اطلاعاتی، آسیب های مناظره را با استناد و تحلیل فرایند و محتوای مناظرات امام رضا (علیه السلام) شناسایی کرده است. آسیب های مناظره به دو صورت کلی است: آسیب های علمی (شامل مغالطه در بحث، تکیه بر اصول غیرمشترک، نداشتن نظم و ساختار در بحث و...) و آسیب های اخلاقی (شامل عدول از انصاف، تعصب و تقلید، ارزیابی شخصیت طرف و...). نتایج پژوهش نشان داد امام رضا (علیه السلام) با رعایت اصول مناظره و دوری جستن از آسیب های آن، روند مناظره را طی کرده و سعی در هدایت و روشنگری مخاطب داشته اند و همیشه نیز در میدان مناظرات پیروز می شدند.