تبیین و تحلیل عدم تعادل فضایی و سنجش عوامل موثر بر تمرکز و جدایی گزینی در شهر مهاباد

هدف این پژوهش تبیین و تحلیل عواملی همچون شاخص های جمعیتی- اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در عدم تعادل، تمرکز و جدایی گزینی فضایی در شهری مهاباد می باشد. تحقیق حاضر در سال 1394 انجام شده و روش بررسی آن، مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است. به منظور جمع آوری داده ها از روش های اسنادی و میدانی استفاده شده است. داده های اسنادی، از گزارشات تفصیلی مرکز آمار ایران مربوط به شهر مهاباد (1390) و طرح های جامع (1390) و تفصیلی (1393) استخراج شده اند. همچنین جهت سنجش میانگین درآمد ماهانه خانوارهای نواحی مختلف از روش میدانی و توزیع پرسشنامه استفاده شده است. در این پژوهش ابتدا استفاده از مدل SAW به رتبه بندی و طبقه بندی نواحی شهری و با بهره گیری از آزمون فریدمن به سنجش شکاف موجود بین نواحی در شاخص های مورد مطالعه پرداخته شده است. درا ادامه به منظور سنجش تمرکز و جدایی گزینی فضایی در شهر مهاباد از شاخص های جدایی گزینی در نرم افزارGeo-Segregation Analyzer استفاده شد. در نهایت برای سنجش اثرات هریک از شاخص های جمعیتی- اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بر عدم تعادل فضایی، از مدل تحلیل مسیر بهره گرفته شد. یافته ها و نتایج، در وهله اول نشان از عدم توسعه یافتگی مطلوب شهر مهاباد دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون فریدمن، نتایج برگرفته از سنجش شاخص های جدایی گزینی، نتایج مدل تحلیل مسیر ، همگی ما را به این مسئله رهنمون می سازد که عامل مسئله ساز، قابل توجه و دارای اولویت در ساختار فضایی شهر مهاباد، که موجب ایجاد شکاف، جدایی گزینی و تمرکز فضایی و همچنین دارای بیشترین اثر بر عدم تعادل فضایی شهر مهاباد است، عامل کالبدی و در راس آنها تاسیسات و خدمات شهری است که این مسئله توجه بیشتر مدیریت و برنامه ریزی شهری را در امر ساماندهی کالبدی شهر می طلبد.