تحلیل مزایای تغییر شیوه ی حمل کالا از جاده ای به ریلی از نگاه توسعه پایدار؛ مطالعه موردی ایران

طی سال های اخیر حدود 90% تناژ جابجایی کالا در ایران از طریق جاده انجام گرفته است، و شیوه ی حمل ریلی کم اقبال بوده است. شیوه ی حمل ریلی از جهت میزان مصرف سوخت، آلودگی هوا و همچنین امنیت در بروز سانحه نسبت به شیوه جاده دارای مزایای قابل توجهی است. در این پژوهش سه سیاست تشویقی یا منع کننده برای سال پایه 1390 باهدف ترغیب به استفاده از شیوه ریلی براساس یک مدل لوجیت دوگانه مورد بررسی قرار می گیرد. این مدل دارای متغیرهای مهمی شامل هزینه، مسافت و دسترسی به شبکه ریلی است. سیاست های مورد تحلیل براساس مدل شامل: حذف یارانه گازوئیل، تخفیف در هزینه حمل ریلی و تکمیل خطوط ریلی در دست احداث می باشند. بر اساس تحلیل منابع کلان انرژی کشور میزان مصرف سوخت گازوئیل و تولید آلاینده های هوا به ازای هر تن کیلومتر در بخش جاده 9. 5 برابر ریل است. از طرفی هزینه تلفات جاده ای با عامل ناوگان باری به ازای هر تن کیلومتر عملکرد بیش از 80 برابر بخش ریلی بوده است. با استفاده از یک مدل انتخاب وسیله بین شیوه حمل بار در جاده و ریل برای چهار گروه کالای قابل رقابت بین ریل و جاده شامل کالاهای معدنی، فلزات خام، کالاهای ساختمانی و مواد نفتی و ارزش گذاری سیاست ها از جهت هزینه، می توان گفت ارائه تخفیف بیشتر دارای تاثیر بالایی بر تغییر شیوه حمل بوده و پس ازآن حذف یارانه اثرگذار است. همچنین به ازای هر تن کیلومتر تغییر شیوه حمل از جاده به ریل، به طور متوسط منفعت خالصی در حدود 3300 ریال مورد انتظار است.