یهودیان در دیوانسالاری مرینیان (591- 869 ق)

مرینیان که حکومتشان در مغرب اقصی قریب به سه سده طول کشید، با اهل ذمه رفتار مسالمتآمیزی داشتند و یهودیان، از جمله ذمیانی بودند که در سایه ی تسامح مرینیان، از آزادی های دینی و اجتماعی برخوردار شدند؛ بهگونهای که برخی از آنان، از جمله بنی رقاصه، به دربار راهیافته، به مناصب مهم دیوانی دستیافتند. در این پژوهش، با تتبع در منابع، به بررسی چگونگی و دلایل ورود یهودیان به دربار مرینیان پرداخته شده و با تبیین نقش آنان در دیوانسالاری، تاثیر آنها بر حکومت و جامعه اسلامی، تحلیل و ارزیابی شده است. عدم تعلقات مذهبی برخی سلاطین و نیازهای مالی آنان از یکسو، و ثروت یهودیان و آشنایی آنان با امور دیوانی از دیگر سو، سبب ورود یهودیان به دربار مرینیان گردید؛ اما باوجود برخورداری از حمایت سلاطین، در پیشبرد اهداف حکومت موثر نیفتادند؛ زیرا بیش از خدمت به حکومت، در صدد حفظ منافع خود و دسیسهچینی و فتنهانگیزی بر ضد مسلمانان بودند.