کارکرد استعاره در بیان تجارب عرفانی روزبهان بقلی در عبهر العاشقین

کاربرد استعار ه های مفهومی در هر متن، نشان از بینش گوینده و تجربه زیستی او دارد. تجارب عرفانی که بخشی از تجارب زیستی عارف در برخورد با امور غیبی به شمار می رود، برای بیان مفاهیم خود به زبان رمزی و استعاری تمسک می جوید. روزبهان بقلی، مشهور به شیخ شطاح، آثار خود را محملی برای بیان استعاری مشاهدات و مکاشفات عرفانی خود قرار داده است. ازاین رو، این پژوهش بر آن است از میان آثار متعدد روزبهان، عبهرالعاشقین را که آیینه تمام نمای طریقت اوست براساس استعاره مفهومی مورد بررسی قرار دهد تا از این رهگذر به نگاشت و طرح واره مفهومی و استعاره های بنیادین اندیشه او دست یابد و علل آن را در حد توان بررسی نماید. حاصل تحقیق، نشان از آن دارد که مفهوم تجلی اصلی ترین درون مایه عبهرالعاشقین به شمار می رود که در قالب استعاره های بنیادین کشف و التباس نمود پیدا کرده است. این استعاره ها اگرچه ابداعی نیستند، اما در شکل گیری نگاشت مفهومی روزبهان که «جهان، لباسی است بر قامت عروس حقیقت» نقش بسزایی دارند. این طرح واره مفهومی که برگرفته از طریقه جمال پرستی روزبهان (استعاره عروس) و مفاهیم و اصطلاحات رمزی رایج در میان اهل تصوف (لباس) می باشد، به سبک روزبهان اصالتی خاص بخشیده و آثار او را از سایر عرفا متمایز کرده است.