وجوه شباهت عیسی با آدم براساس تحلیل مفاهیم کلیدی در نظام آیات آفرینش انسان

ظهور نظریه تکامل در زیست شناسی نوین، بحث های فراوانی را در موضوع رابطه علم و دین، میان اندیشمندان جهان برانگیخت. بررسی توافق یا تقابل متن قرآن با این نظریه علمی از موضوعات اساسی در این حوزه و آیه 59 سوره آل عمران یکی از آیات مهم مورد بحث موافقان و مخالفان خوانش تکاملی آیات آفرینش است. این آیه مثل عیسی را با مثل آدم همانند می سازد، سپس از دو مرحله آفرینش آدم به عنوان وجه شبه در این تشبیه سخن می گوید؛ خلقت از خاک و امر خداوند به ایجاد. عموم مفسران تشابه عیسی و آدم را تنها در ایجاد آنی به امر خدا جستجو نموده و خلقت از خاک را بر خلاف ظاهر آیه، وجه افتراق عیسی و آدم شمرده اند. اما برخی دیگر آفرینش این دو را طبق سنن الهی در طبیعت دانسته و وجوه شباهت را به گونه های دیگر تفسیر نموده اند. در این پژوهش به منظور تبیین وجوه شباهت در آیه مذکور، بر مبنای اصل حقیقت قرآنی و اصل عدم ترادف کامل، مفهوم قرآنی کلمات آدم، انسان، بشر، نفس، روح، خلق، امر و اصطفاء به دست آمده و بر اساس مفاهیم قرآنی فوق، آیه مذکور به عنوان جزئی از نظام آیات آفرینش انسان تحلیل شده است. وجوه شباهت در تشبیه عیسی به آدم، در درجه اول خلقت از خاک همچون همه انسان ها است و در درجه دوم برخورداری از نفس ملهم به روح از جنس امر رب که با نوعی برگزیدگی تکوینی و تمایز از افراد «بشر» همراه است و در قرآن با عنوان «اصطفاء» از آن یاد می شود.