طبقه بندی گیاهان در تمدن اسلامی: ملاحظاتی در باب برخی مفاهیم

برای بررسی دانش گیاه شناسی در تمدن اسلامی، سه دسته متن از اهمیت بیشتری برخوردارند: «کتاب النبات» ها، «کتاب الفلاحه» ها و «کتاب الادویه» ها یا آن دسته از متون پزشکی که عموما بخش عمده ای از آن ها به گیاهان اختصاص دارد. هر دسته از این متون مطالب خود را به شیوه و ترتیب ویژه ای عرضه می کنند. بررسی این شیوه ها و ترتیب ها کمک می کند حتی آنجا که مولفان این متون به روشنی از طبقه بندی گیاهان سخنی نگفته اند، بتوان درباره منطق اندیشیدن آنان به انواع و اجناس مختلف گیاهان سخن گفت. اما در یک سطح تحلیل دیگر، و این بار با تمرکز بر گزاره های به کار رفته در این متون برای توصیف هیئت کلی گیاهان، می توان نشان داد برخی مفاهیم بدیهی یا مفروض پنداشته شده که در شکل گیری این طبقه بندی ها نقش دارند، خود نیازمند تدقیق بیشتر هستند. ما در این مقاله می کوشیم با به دست دادن مثال هایی از هر دو رویکرد، نشان دهیم تحلیل دقیق تر این متون نیازمند توجه همزمان به این هر دو سطح است. بدین منظور برخی از مهم ترین متون گیاه شناسانه تا سده 7ق را بررسی کرده ایم