تحلیل فرایندهای کتاب‏ های آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‏ زبانان: مطالعه‏ ی موردی رویکرد نقش گرای نظام مند

به طور کلی آموزش «فعل» اهمیت بسیار زیادی در فراگیری ساختار معنایی و دستوری هر زبان دارد. در دستور نقش گرای هلیدی، فعل ذیل نظام گذاریی با نام «فرایند» بررسی می شود. از منظر این نظام، فعل دارای قابلیت بازنمایی تجربه در زبان است؛ ازین رو، در قالب فرانقش تجربی بررسی می شود. فرایند، رخداد، بود و نبود، احساس و کنش اموری هستند که به شکل گروه های فعلی ظاهر می شوند. با بررسی بسامد و انواع فرایندها در متن های آموزشی می توان به رویکرد آن ها برای انتقال مفاهیم تجربی زبان و تنوع یا عدم تنوع فرایندها و کارکردهای آموزشی این فرایندها پی برد. هدف اصلی این جستار، دریافت بسامد انواع فرایندها و بررسی شیوه ی تعبیه ی آن ها با رویکردی آموزشی در متن های سطح میانی سه کتاب "فارسی بیاموزیم"، "آموزش نوین زبان فارسی" و "زبان فارسی" است. ازین رو، فرایندهای موجود در متن این کتاب ها و اقسام آن ها با شیوه ای تحلیلی-آماری مشخص و بررسی شد. حاصل آن که در سه کتاب مورد بررسی، فرایند رابطه ای نسبت به دیگر فرایندها بسامد بیشتری داشته است. تعداد زیادی از جمله ها در زبان با فرایند رابطه ای ساخته می شود؛ ازاین رو، فراوانی معنادار آن در منابع سطح ابتدایی آموزش زبان، توجیه آموزشی دارد. این در حالی است که کتاب های مورد بررسی در این پژوهش، مربوط به "سطح میانی" آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است. از سوی دیگر، در این کتاب ها کاربرد فرایندهای رفتاری و مادی که بیشترین تجربه های زندگی بشر را نشان می دهند، در حد متوسط است و نویسندگان برای یادگیری و حفظ این فرایندها بیشتر از متغیرهای معنایی چون تکرار کامل یا ناقص، هم معنی ها، هم آیندها و متضادها سود جسته اند.