بررسی رابطه انحراف قبله مراکز مذهبی با انحراف مغناطیسی آن

امروزه خطا در پیاده کردن قبله توسط بعضی نقشه برداران مشکلاتی را به دنبال داشته است. یکی از دلایل وجود انحراف زاویه ای با جهت دقیق قبله در بنای مراکز مذهبی نظیر مساجد، مقبره ها و قبور مسلمانان، می تواند ناشی از وجود زاویه انحراف مغناطیسی در زمان ساخت بنا باشد. خصوصا تغییرات زاویه انحراف مغناطیسی در اثر عوامل مختلف از جمله طوفان های مغناطیسی و دیگر خطاهای موجود و تاثیر مستقیم بر روی قطب نمای مورد استفاده در تعیین قبله، می تواند بر انحراف گفته شده بیافزاید.
در این مقاله با انتخاب تعداد زیادی از مراکز مهم مذهبی داخلی و خارجی، ضمن محاسبه دقیق آزیموت قبله از روی مختصات جغرافیایی آن نقطه و مختصات جغرافیایی کعبه، آزیموت فعلی آن نقطه به کمک نرم افزار گوگل ارث استخراج و مقدار زاویه انحراف قبله در آن نقطه محاسبه شده است. سپس به کمک مدل مغناطیسی WMM2015 مقدار انحراف مغناطیسی برای هر نقطه با توجه به تاریخ ساخت آن بنا به دست آمده و در نهایت ضریب همبستگی بین زوایای انحراف قبله و انحراف مغناطیسی تعیین شده است. در انتها با دسته بندی نقاط در مناطق مختلف، مشخص شده است که تعداد زیادی نقاط دارای همبستگی بالای 60 درصد بوده و در مناطقی که این همبستگی کم است، احتمالا قدمت بالای بنا و عدم استفاده از قطب نما در زمان قدیم و تاثیر دیگر خطاها مثل عدم استفاده از روش دقیق تعیین موقعیت، منجر به انحراف قبله شده است.