تاثیر پوشش سنگریزه سطحی و شیب بر شدت فرسایش پاشمانی و بین شیاری در دو خاک مختلف

با توجه به ضعف پوشش گیاهی در مناطق خشک و نیمه خشک، پوشش سنگریزه سطحی از اهمیت ویژه ای در مهار فرسایش خاک برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پوشش سنگریزه سطحی و شیب بر شدت فرسایش پاشمانی و بین شیاری در دو نمونه خاک مختلف انجام شد. به این منظور، بر روی دو خاک ماسه ای و زراعی با توزیع اندازه ذرات متفاوت، در چهار شیب 0. 5، دو، پنج و 10 درصد و پنج سطح سنگریزه سطحی شامل صفر، پنج، 10، 20 و 40 درصد، هر یک در سه تکرار آزمایش شبیه سازی باران انجام شد. با ایجاد باران با شدت ثابت 35 میلی متر در ساعت و مدت 35 دقیقه در یک سینی به ابعاد 60 در 60 سانتی متر، شدت فرسایش بین شیاری و نیز پاشمان ذرات به سمت پایین دست و بالادست و نیز متوسط پاشمان کل اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که با افزایش پوشش سنگریزه سطحی در هر دو خاک، شدت پاشمان پایین دست و بالادست و همچنین، متوسط پاشمان کل به طور معنی داری کاهش می یابد، البته شدت پاشمان پایین دست بیشتر از پاشمان بالادست بود. با افزایش درصد پوشش سنگریزه از صفر (شاهد) به پنج، 10، 20 و 40 درصد، متوسط شدت پاشمان به سمت پایین دست در نمونه خاک ماسه ای به ترتیب 12. 9، 25. 3، 35. 7 و 47. 7 درصد و در نمونه خاک زراعی به ترتیب 13. 9، 25. 4، 0. 37 و 49. 44/49 درصد کاهش یافت. با افزایش درصد پوشش سنگریزه از صفر درصد (شاهد) به پنج، 10، 20 و 40 درصد، متوسط شدت فرسایش بین شیاری در نمونه خاک ماسه ای به ترتیب 5/13، 26. 4، 33. 3 و 46. 4 درصد و در نمونه خاک زراعی به ترتیب 12. 9، 30. 7، 37. 3 و 45. 9 درصد کاهش یافت. همچنین، با افزایش شیب در هر دو خاک، شدت فرسایش پاشمانی و بین شیاری به طور غیر خطی افزایش پیدا کرد. شدت پاشمان و نیز فرسایش بین شیاری در خاک ماسه ای به دلیل چسبندگی کمتر و جدایش پذیری بیشتر ذرات آن، بیشتر از نمونه خاک زراعی بود. یافته های این پژوهش نشان داد که وجود پوشش سنگریزه در سطح خاک می تواند شدت فرسایش پاشمانی و بین شیاری را به طور معنی داری کاهش دهد.