نقش توپوگرافی در تشدید بارش های جنوب و جنوب غرب ایران

در این پژوهش 10 سامانه بارشی بین ماه های اکتبر تا ژوئن سال های 2016-2015 به عنوان نمونه انتخاب گردید. سپس 70 ایستگاه ها از ایستگاه های همدیدی کشور در منطقه جنوب، جنوب غرب و مرکز ایران در چهار گروه کلی تقسیم بندی شدند. بارش روزانه ایستگاه ها در هر سامانه بارشی استخراج گردید. برای تعیین الگوهای همدیدی بارش های با منشا سودانی داده های جوی ترازهای 1000 تا 500 هکتوپاسکال از سایت NCEP/NCAR استخراج شده و در محیط GRADS نقشه های این ده سامانه بارشی ترسیم گردید. یکی از سامانه های مهمی که بارش های دوره سرد کشورهای خاورمیانه را تامین می کند، کم فشار سودانی لشکری (1375) است. نتایج نشان داد سامانه هایی که از این کم فشار وارد منطقه می شوند به دلیل برخورداری از ماهیت حرارتی در منشا خود و دریافت رطوبت قابل توجه از دریاهای گرم مکانیسم همرفتی قوی دارند. در صورت همراهی با امواج در لایه های 850 و 700 هکتوپاسکال ابرهای جوششی عمیقی را ایجاد کرده و سبب رگبارهای شدید و سیل آسایی می شوند. رشد ابرها همواره همرفتی بوده و ارتفاع نقش چندانی درشدت بارش های آن ایجاد نمی کند. در دامنه های رو به باد ارتفاعات زاگرس ارتفاع به تنهایی نقش چشمگیری ندارد. به همین دلیل گاهی شدت بارش ها در منطقه جلگه ای بیشتر از قلل کوه ها است. از ارتفاع بالاتر از 1500 متر نقش ارتفاعات چه در دامنه رو به باد و چه در دامنه پشت به باد موثرتر است. ولی در دامنه های رشته کوه البرز همبستگی بارش و ارتفاع به دلیل تکوین مجدد سامانه ها بسیار آشکار و چشمگیر است.