بررسی بیان ژن های کلیدی در مسیر تولید گلیکوزیدهای استویول در گیاه Stevia rebaudiana تحت الیسیتورهای زیستی و غیر زیستی

الیسیتورها ترکیباتی با منشا زیستی و یا غیر زیستی هستند که از طریق القای پاسخ های دفاعی باعث بیوسنتز و انباشت متابولیت های ثانویه می شوند. در این پژوهش اثر الیسیتورهای کیتوزان، عصاره مخمر و متیل جاسمونات بر بیان ژن های KO، UGT85C2، UGT74G1 و UGT76G1 در مسیر تولید گلیکوزید های استویول در گیاه Stevia rebaudiana مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور گیاه استویا تحت الیسیتورهای مذکور با غلظت های 20، 40 و 80 میلی گرم بر لیتر تیمار شدند و بعد از یک ماه برداشت از برگ های انتهایی انجام گرفت. نتایج حاصل نشان داد که کیتوزان در غلظت 20 (میلی گرم بر لیتر) باعث افزایش معنی دار بیان ژن های UGT85C2 و UGT76G1 نسبت به تیمار شاهد (16 و 5 درصد) شد. هم چنین غلظت 40 کیتوزان نیز باعث افزایش معنی دار (14 درصد) بیان ژن UGT85C2 شد. تیمار متیل جاسمونات 20 باعث بیش ترین میزان بیان ژن KO شد که به نسبت تیمار شاهد 13 درصد افزایش داشت. هم چنین بیان ژن UGT85C2 تحت غلظت 20 متیل جاسمونات نیز افزایش معنی داری نشان داد. طبق نتایج مشخص شد که افزایش غلظت الیسیتورهای کیتوزان و متیل جاسمونات (80 میلی گرم بر لیتر) بر بیان ژن های مسیر گلیکوزیدهای استویول اثر منفی داشته و باعث کاهش بیان ژن شدند. عصاره مخمر در غلظت 40 باعث افزایش معنی دار بیان ژن های UGT85C2 و UGT76G1 شد که به نسبت تیمار شاهد به ترتیب 11 و 5 درصد افزایش بیان نشان دادند. به نظر می رسد که غلظت 40 نسبت به غلظت های 20 و 80 عصاره مخمر تاثیر بهتری در افزایش بیان داشته است. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق، می توان نتیجه گرفت که الیسیتورهای کیتوزان و متیل جاسمونات در غلظت های پایین و عصاره مخمر در غلظت متوسط، می توانند از طریق تحریک بیان ژن های درگیر در مسیر تولید گلیکوزیدهای استویول و افزایش میزان ترکیبات شیمیایی در تولید متابولیت های ثانویه گیاه استویا تاثیر گذار باشند.