مطالعه فراوانی و توزیع تاشدگی وردایست و تغییرات فصلی آن در سال های 2013-2015 با تاکید بر منطقه جنوب غرب آسیا

هدف این پژوهش مطالعه فراوانی و توزیع جهانی رخداد تاشدگی وردایست، با تاکید بر منطقه جنوب غرب آسیا، و همچنین تغییرات فصلی آن در فاصله سال های 2013 تا 2015 است. بدین منظور میدان های اولیه از قبیل باد، دما و ارتفاع ژئوپتانسیلی از داده های بازتحلیل Interim) ECMWF (ERA- اخذ و میدان های ثانویه مانند تاوایی پتانسیلی (PV) و دمای بالقوه (θ) محاسبه شده است. تشخیص تاشدگی وردایست دینامیکی بر اساس الگوریتم توسعه یافته روش اسپرنگر و همکاران (2003) و گری (2003) و با استفاده از نیمرخ قائم در هر یک از نقاط شبکه انجام شده است. توزیع زمانی- مکانی تاشدگی ها نشان می دهد که فراوانی تاشدگی در عرض های جنب حاره ای و میانی (بین 20 تا 40 درجه) در هر دو نیم کره شمالی و جنوبی بیشتر است و در نیم کره زمستانه نیز این تاشدگی ها از فراوانی بیشتری برخوردارند. منطقه جنوب غرب آسیا در تمام طول سال دارای بی هنجاری مثبت فراوانی تاشدگی نسبت به مقدار میانگین نیم کره شمالی است. میزان بی هنجاری یاد شده در این منطقه طی فصل های مختلف سال متفاوت است و در فصل تابستان هم زمان با شکل گیری واچرخند موسمی بر روی عرض های جنب حاره ای اقیانوس هند، فراوانی تاشدگی وردایست به شدت افزایش می یابد. بیشترین بی هنجاری مثبت در ماه ژوئن و در دو کانون، یکی بر روی ایران-افغانستان و دیگری در شرق مدیترانه اتفاق می افتد. مطالعه موردی انجام شده در ژوئن 2015 تشکیل دو هسته جریان جتی قوی در منطقه را نشان می دهد و بررسی نقشه های نیمرخ قائم میدان های باد افقی، دمای بالقوه و PV مربوط به این ماه نیز وجود دو ناحیه اصلی تاشدگی وردایست واقع در غرب این دو هسته جریان جتی و در زیر آن و همچنین وجود دو ناحیه کژفشاری بارز (طبق توازن باد گرمایی) در محل تشکیل تاشدگی ها را به خوبی تایید می کند.