مکان یابی بهینه کاربری های بهداشتی - درمانی با استفاده از روش VIKOR در محیط GIS ( مطالعه موردی: شهر اردبیل)

خدمات بهداشتی- درمانی، یکی از فعالیت های بسیار مهم است، که عدم دسترسی به آن می تواند سلامت شهروندان را به خطر اندازد. از آنجا که بسیاری از تصمیم گیری ها در زمینه مراقبت و برنامه ریزی سلامت، با مسئله مکان در ارتباط است، تعیین مکان استقرار مراکز خدماتی از جمله مسایل مطرح در جوامع امروزی است که کاهش هزینه و کاهش زمان قابل توجهی را در پی داشته است. هدف تحقیق حاضر مکان یابی بهینه کاربری های بهداشتی- درمانی با استفاده از فنون MCDM در شهر اردبیل می باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است که بعد از شناسایی عوامل تاثیر گذار در مکان یابی کاربری های بهداشتی و درمانی، اقدام به تهیه نقشه معیارهای موقعیتی و معیارهای همجواری شده است. سپس لایه های اطلاعاتی توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. همچنین پس از آن ارزش گذاری و استاندارد سازی در محیط Idrisi با استفاده از مجموعه های فازی انجام شد. برای وزن دهی عوامل از روش CRITIC استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که مکان یابی مراکز بهداشتی و درمانی موجود در شهر اردبیل از فرایندی منطقی و علمی تبعیت نکرده است، تجمع بسیار زیاد کاربری بهداشتی- درمانی در مرکز، جنوب غربی و تا حدودی شمال شهر اردبیل سبب شده تا عملا مناطق شمال غربی، جنوب شرقی و شمال شرقی از کمبود این دو کاربری رنج ببرند که نشان دهنده مکان یابی نادرست این کاربری در سطح شهر می باشد. با توجه به نقشه خروجی مدل ویکور و مقایسه آن با نقشه وضع موجود، مشخص شد که زمین های مناسب برای ایجاد فضای سبز تفاوت قابل ملاحظه ای با نقشه وضع موجود دارند. بنابراین، از بین معیارهای مورد بررسی، عامل فاصله از مراکز مذهبی، فاصله از مراکز بهداشتی و درمانی موجود، فاصله از مراکز آموزشی، فاصله از آرامستان و فاصله از مراکز صنعتی به ترتیب مهم ترین عوامل در تعیین مکان مناسب برای ایجاد مراکز بهداشتی و درمانی شهر اردبیل می باشند. که مناطق مناسب ارایه شده توسط مدل، برای احداث این مراکز، به طور عمده در قسمت های جنوب، شمال شرق و شمال غربی شهر اردبیل که فاقد مرکز بهداشتی و درمانی اند، قرار دارند. در پایان، می توان گفت که نتایج حاصل از پژوهش حاضر که به صورت نتایج حاصل از تحلیل چند معیاری، با استفاده محوری از روش (VIKOR) منعکس شده، نشان گر توان مندی های این فنون در نقش آفرینی به عنوان سیستم پشتیبان تصمیم گیری (DSS) ، برای انتخاب گزینه های مناسب برای مطالعه مکان یابی مراکز بهداشتی و درمانی در شهر اردبیل است.