مروری بر مکانیسم اثر تثبیت کنندگی انواع خاک‏پوش ها بر حرکت ماسه های روان

پدیده فرسایش بادی به عنوان یکی از اصلی ترین فرآیندهای زوال سرزمین در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آید. انتشار گرد و غبار و حرکت ماسه های روان توسط نیروی باد به عنوان یکی از علل اصلی فرآیند بیابانزایی شناخته شده است که در نتیجه آن تبدیل مناطق کشاورزی به زمین های بایر و ایجاد پوشش ماسه بر روی آن ها است. تپه های ماسه ای، به علت رطوبت ناکافی و همچنین عدم پوشش مناسب گیاهی، دارای چسبندگی کمی بوده و مستعد فرسایش بادی می باشند بنابراین تثبیت و جلوگیری از پیشرفت آن ها ضروری است. یکی از شیوه های متداول کنترل ماسه های روان استفاده از خاک پوش بر سطح پهنه های ماسه ای است که خاک پوش ها به دو گروه نفتی و غیرنفتی تقسیم می شوند. اخیرا توجه به بحث تخریب محیط به وسیله خاک پوش نفتی همچنین هزینه های زیاد استفاده از این نوع خاک پوش ها، باعث فعال شدن مراکز علمی و پژوهشی کشور در زمینه تحقیق بر روی تغییر در نوع و شیوه های استفاده از خاک پوش گردیده است. در تحقیق حاضر به معرفی انواع خاک پوش از دیدگاه مکانیسم عملکرد آن ها در تثبیت ماسه های روان و شناخت معایب و مزایای استفاده از خاک پوش ها پرداخته شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد، اگرچه استفاده سنتی از خاک پوش نفتی در طی سال ها به عنوان یک اقدام ضربتی مورد توجه بخش اجرای تثبیت ماسه های روان بوده است به دلیل معایب و مشکلات فراوان آن از جمله هزینه های زیاد استفاده از این نوع خاک پوش و لزوم به کارگیری ماشین آلات سنگین در عملیات میدانی، مشکلات زیست محیطی و بهداشتی کار با این نوع خاک پوش و در نهایت خسارت های هنگفتی که هرساله منابع اقتصادی ما از فرسایش بادی متحمل می گردد امروزه پیشنهاد می شود که ضمن بکارگیری از خاک پوش نفتی در موارد بسیار ضروری، تحقیق و ترویج استفاده از خاک پوش های زیست تخریب پذیر که با عناوین مختلف به کار برده شده، استفاده شود تا در آینده ضمن افزایش خواص مقاومتی و کیفیت این خاک پوش های زیست سازگار، هزینه های تولید آن نیز تا حد قابل قبول کاهش داد.