مطالعه ویژگی های کمی مرتبط با عملکرد دانه برنج با استفاده از روش های آماری چند متغیره

تسهیل در امر گزینش برای بهبود عملکرد در ژنوتیپ های برنج مهم و ضروری است. در این مطالعه، به منظور بررسی ارتباط بین عملکرد با صفات زراعی، آزمایشی در سال 95-1394 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد اجرا شد. در این مطالعه 10 ژنوتیپ برنج در طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. عملکرد دانه به همراه 10 صفت مختلف زراعی دیگر ارزیابی شدند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر کلیه صفات اختلاف معنی داری وجود داشت. نتایج حاصل از تجزیه به عامل ها نشان داد که چهار عامل اصلی و مستقل، 31/80 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه می نمایند، به طوری که چهار عامل تحت عنوان شکل و اندازه دانه (44/28 درصد) ، عملکرد و اجزای عملکرد (58/23 درصد) و خصوصیات مورفولوژیک گیاه (29/ 28 درصد) نام گذاری شدند. تجزیه رگرسیون گام به گام نشان داد که دو صفت تعداد دانه پر و پوک در خوشه روی عملکرد دانه در گیاه برنج اثر معنی دار دارند. نتایج تجزیه ضرایب علیت نشان داد که تعداد دانه پر در خوشه بیشترین اثر مستقیم (82/0) نسبت به سایر صفات بر روی عملکرد دانه داشت، و اثر غیرمستقیم این صفت از طریق تعداد دانه پوک در خوشه بر روی عملکرد دانه 10/0 بود. تعداد دانه پوک در خوشه نیز دارای اثر مستقیم و منفی 36/0 - بود. بنابراین مهم ترین صفات به عنوان شاخص مناسب برای بهبود عملکرد دانه در گیاه برنج به ترتیب تعداد دانه پر و پوک در خوشه مشخص شد.