بررسی اثر کاربری اراضی بر تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مشهد)

مدل سازی تغییرات زمانی و مکانی کیفی آب و بررسی اثرات تغییر کاربری اراضی بر پارامترهای کیفی آب های زیرزمینی اهمیت ویژه ای دارد. این پژوهش به مقایسه ی تکنیک های مختلف ریاضی و زمین آماری برای برآورد مکانی و زمانی مهم ترین پارامترهای کیفی آب ازنظر شرب، نفوذ آب در خاک و کشاورزی در دشت مشهد با استفاده از آمار 62 حلقه چاه در بازه ی زمانی 1375 تا 1395 می پردازد. نقشه های کاربری اراضی از تصاویر ماهواره Landsat با نرم افزار ENVI5. 1 تهیه شد. بررسی نقشه های هم مقدار نشان داد که با گذر زمان، کیفیت آب به لحاظ سختی کل، افت زیادی داشته طوری که مساحت مربوط به کلاس نامناسب رشد چشمگیری داشته است. بر اساس نقشه های هم مقدار EC، مساحت کلاس متوسط و نامناسب با گذر زمان افزایش داشته طوری که درسال 1395 بیشتر از 1385 و 1375 بود. نقشه های هم مقدار SAR نشان داد که عمده ی سطح دشت در کلاس خوب قرار دارند و در سال های مختلف تغییرات جزئی داشت. همچنین نقشه های زمین شناسی نشان داد که سازندهای منطقه جزو سازندهای باکیفیت خوب و متوسط در ارتباط با آب زیرزمینی بود. نتایج بررسی نقشه های کاربری اراضی نشان داد که مرتع و کشاورزی بیشترین مساحت را دارند و کاربری مرتع بیشترین کاهش (61/6 درصد) معادل 29/643 کیلومترمربع و کاربری کشاورزی تقریبا بیشترین افزایش (16/2درصد) معادل 46/235 کیلومترمربع را داشته است. با حرکت از مرکز دشت به طرف جنوب شرقی دشت، وسعت اراضی کشاورزی و نیز تعداد چاه های غیرمجاز و نیز کاربری های شهری-صنعتی افزایش می یابد که هردوی این عوامل نقش قابل توجهی در کاهش کیفیت آب دارند.