کارکرد تفسیری بینامتنیت نهج البلاغه با قرآن بر اساس نظریه ژرار ژنت

بینامتنیت ازجمله مباحث نوین در حوزه مطالعات ادبی است که به بررسی روابط بین دو متن می پردازد. نظریه پردازان مختلف با خاستگاه ها و تحلیل های متفاوتی به تبیین این روش پرداخته اند. ژنت از نامدارترین نظریه پردازان متاخر در این زمینه است که به تفصیل به طبقه بندی انواع روابط بینامتنی و تحلیل چگونگی آن پرداخته است. از بین متون دینی، ارتباط نهج البلاغه با قرآن، به ویژه با توجه به این که امام علی (ع) به عنوان قرآن ناطق شناختته شده اند و بر معیت ایشان با قرآن تاکید شده است، همواره مورد عنایت شارحان نهج البلاغه بوده است. استفاده از روش بینامتنیت در تحلیل این رابطه، نه تنها به تعمیق فهم ما هم از قرآن و هم از نهج البلاغه کمک می رساند، افزون بر آن به استانداردسازی روش بررسی آن نیز کمک می کند. در این نوشتار از روش بینامتنی، ژنت بهره گرفته شده است. در این روش و بر در روابط بینامتنی حضور متن اول در متن دوم در بیشتر موارد با تغییر و دگرگونی هایی همراه است. مطالعه این تغییرها در حوزه تفسیر و فهم قرآن راهگشا است. امام علی (ع) با استفاده های صریح و ضمنی خود از آیات قرآن در پاره ای مواقع به تفسیر قرآن پرداخته اند. ایشان گاهی اوقات قسمتی از یک آیه را ذکر و معنای یک واژه را جایگزین کرده اند و گاهی اوقات نیز با افزودن عبارت هایی بر واژه قرآنی معنای آن را روشن کرده اند. همین روش برای تبیین گزاره ها و مصادیق آیات قرآنی نیز صورت گرفته است.