تاثیر الگوی توانمند سازی خانواده محور بر کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی: مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شاهدار

عوارض ناشی از عوامل شیمیایی نه تنها بر کیفیت زندگی مرتبط با سلامت جانبازان بلکه بر خانواده آنان نیز تاثیر منفی دارد. با توجه به نقش مشارکتی خانواده در امر مراقبت، برنامه های توانمندسازی بیماران و خانواده آنان از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر اجرای الگوی توانمند سازی خانواده محور بر کیفیت زندگی جانبازان شیمیایی انجام گرفت. این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی تصادفی شاهدار طی سال های 93-1392در شهر تهران انجام شد. در ابتدا نمونه گیری به روش مبتنی بر هدف طی مدت 4 ماه 80 نفر از جانبازان شیمیایی بر اساس معیار ورودی انتخاب و سپس به صورت تخصیص تصادفی ساده در دو گروه مداخله و گروه شاهد تقسیم شدند. برنامه توانمند سازی بمدت 3 ماه در 4 بعد (تهدید درک شده، خودکار آمدی، مشارکت آموزشی و ارزشیابی) برای گروه مداخله اجرا گردید. گروه شاهد هیچگونه مداخله ای آموزشی دریافت نکرده و تحت درمان معمول بودند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه اختصاصی کیفیت زندگی مصدومین شیمیایی بود. تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آزمون های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. براساس نتایج قبل از مطالعه دو گروه مداخله و شاهد از نظر متغیرهای جمعیت شناختی تفاوت معنی داری مشاهده نشد نداشته و همسان بودند (05/0<p). نمره میانگین و انحراف معیار ابعاد جسمی، روانی اجتماعی و معنویت کیفیت زندگی در گروه مداخله و گروه شاهد قبل از مداخله تفاوت معنی داری نداشت (05/0<p). در حالیکه سه ماه پس از مداخله نمره میانگین و انحراف معیار در بعد جسمانی در بین گروه مداخله و کنترل به ترتیب 32/10±91/37 و 79/9±44/30، بعد روانی اجتماعی 99/9±31/38 و 78/10±61/31 و بعد معنویت 55/11±45/85 و 01/13±76/80 در بین دو گروه تفاوت معنی دار نشان داد (05/0>p). با توجه به کم هزینه و ایمن بودن و نیز اثربخشی برنامه های توانمندسازی خانواده محور و نقش خانواده در ارتقای سلامت، به منظور ارتقای کیفیت زندگی همه جانبازان برنامه آموزشی به پرستاران و مراقبین توصیه می شود.