بررسی نقش پارامترهای ژئومورفولوژی در پراکنش پوشش گیاهی با استفاده از تحلیل رگرسیونی فضایی (مطالعه موردی، حوضه های آبخیز ارسباران: ناپشته چای، ایلگینه چای و مردانقم چای)

جایگاه ویژه و حساس گیاهان در اکوسیستم های کوهستانی و نقش تعدیلی آن ها در بروز پدیده های مخاطره آمیز چون سیل، فرسایش و آلودگی منابع آب ما را بر آن می دارد تا از شرایط و متغیرهای ژئومورفیک موثر بر پوشش گیاهی در حوضه های آبخیز کوهستانی آگاهی یافته و در سایه این شناخت با حفظ پیوندها و درهمبافتگی ها بتوانیم در راستای نگاهداشت و حمایت این پوشش زنده قدم برداریم. این پژوهش سعی در ارزیابی و تعیین کم و کیف روابط فضایی ژئومورفیک پوشش گیاهی در حوضه های آبخیز ارسباران (سه حوضه ناپشته چای، ایلگینه چای و مردانقم چای) داشت. در این راستا با استفاده از تصویر ماهواره ای لندست و مدل رقومی ارتفاع SRTM، 27 پارامتر ژئومورفومتری به عنوان متغیرهای مستقل و شاخص گیاهی NDVI به عنوان متغیر وابسته استخراج گردید. پس از نرمال سازی لایه های رستری متغیرها در دامنه صفر تا یک، آزمون روابط رگرسیونی چندمتغیره فضایی بین متغیرهای ژئومورفیک و فراوانی پوشش گیاهی در محیط نرم افزاری SAGA انجام شد. نتایج اولیه تحلیل های رگرسیونی نشان داد که با وجود همبستگی های پایین، بسیاری از پارامترهای ژئومورفولوژی از روابط رگرسیونی معنی داری با پوشش گیاهی برخوردار بودند. در این بین 8 پارامتر عمق دره، شاخص موقعیت توپوگرافی، ارتفاع، شیب، موقعیت دامنه، شاخص جهت شیب، تحدب سطح زمین و انحناء عمومی نقش مهم تری در توزیع فضایی پوشش گیاهی داشتند. نتایج نهایی تحلیل های رگرسیونی که به ارائه مدل های پیش بین انجامید، حاکی از وجود بهترین مدل رگرسیونی در حوضه آبخیز مردانقم چای با ضریب تعیین 32/0 و ضعیف ترین مدل رگرسیونی در حوضه آبخیز ناپشته چای با ضریب تعیین 11/0 بود. مطابقت میزان ناهمواری حوضه های سه گانه با توان پیش بینی و کارایی مدل های رگرسیونی آن ها از نتایج برجسته این پژوهش بود که ضرورت توجه به پارامترهای ژئومورفومتری در تحلیل و مدل سازی فضایی پوشش گیاهی در چشم اندازهای کوهستانی ارسباران را آشکار ساخت.