آیا روح مطلق همان خداست؟ نقدی بر کتاب مفهوم خدا از نظر هگل

جایگاه و نقش خداوند در فلسفه هگل به یکی از مناقشه برانگیزترین مسائل فلسفی و تفسیری در دو قرن گذشته بدل شده است. شیوه پاسخ به این پرسش یکی از عناصر اصلی تمایزبخش میان دو جریان هگلیان راست گرا و چپ گراست. هگل، برخلاف روند حاکم بر فلسفه مدرن که رفته رفته به دنبال کمرنگ کردن جایگاه و نقش هستی شناسانه خداوند در تبیین عالم بود، دوباره پای خداوند را به فلسفه باز کرد، براهین اثبات وجود خدا را احیا کرد و خدا را با عنوانی تازه در صدر نشاند: روح مطلق. حال پرسش اصلی این است که روح مطلق هگلی چه نسبتی به خدای مسیحی دارد؟ آیا هگل فلسفه را الهی کرد یا الهیات را فلسفی؟ آیا هگل خدا را به جایگاه والایش بازگرداند، یا برعکس، با تغییر دادن معنایش، خدای عرفی-کلامی ادیان ابراهیمی را به کلی نفی کرد؟
کوئنتین لویر در کتاب مفهوم خدا از نظر هگل می کوشد تا به این پرسش ها بپردازد. اگرچه مخاطب کتاب نیز نهایتا پاسخ سرراستی به نفع یکی از طرفین این مسئله دریافت نمی کند، اما همراه با نویسنده با تحلیل هگلی مفهوم خداوند و در نتیجه، به طور کلی، با طرحی کلی از متافیزیک هگلی آشنا می شود که از قضا به لحاظ فرم بیان و شیوه استدلال ها نیز بی شباهت به خود سبک استدلالی هگل نیست.