تحلیل تقابل های دوگانه در مصیبت نامه عطار با دیدگاه اعتدالی

عطار نیشابوری در مثنوی مصیبت نامه از شگردهای ادبی خاصی استفاده می کند تا علاوه بر ملموس تر ساختن مفاهیم متعالی، نگرش تازه ای از انسان و جهان بنماید. یکی از این شگردهای ادبی، کاربرد تقابل های دوگانه در مسیر سالک طریقت است. عطار معتقد است که هیچ معنایی در مسیر طریقت بدون عنصر متقابلش به کمال و حقیقت نمی رسد؛ به همین دلیل از آغاز تا انجام طریقت، سالک را در دریایی از عناصر متقابل سرگشته می کند و راه رهایی از تناقض ها و تضادهای عالم آفاق و انفس را در رساندن همه تقابل های پیش راهش به سرمنشا وحدت می داند. تقابل هایی چون لطف و قهر، خوف و رجا، قرب و بعد، تقابل عشق و عقل و… در این مقاله سعی می شود که در پرتو تقابل های دوگانه، نگرش خاص و اعتدالی عطار نموده شود تا اندیشه های وحدانی او در جهت اتحاد عناصر تبیین گردد. گفتنی است تفاوتی که در روش این تحقیق با سایر تحقیقات پیرامون تقابل ها وجود دارد این است که این تحقیق در پی یافتن واژه های متضاد و طبقه بندی کمی تقابل های دوگانه نیست، بلکه مفاهیم و عناصری را می جوید که در ورای تضاد ظاهری، در مسیر تکامل انسان به سوی وحدت حرکت می کنند و سبب تعالی آدمی می شوند.