نظریه جدید در خصوص زمان و گرادیان حرارتی پوسته اقیانوسی فرورانده شده با تاکید بر سنگ میزبان دولومیت و شیل در تشکیل کانسارهای سرب و روی کمربند ایرانکوه- آهنگران

کمربند ایرانکوه- آهنگران یکی از مهم ترین زو ن های کانی سازی سرب و روی ایران است که با روند شمال غربی- جنوب شرقی در مرکز زون ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. سه منطقه ایرانکوه، آهنگران و حسین آباد به عنوان مثال موردی در این مقاله بررسی شده اند. بر پایه شواهد زمین شناسی، ساختاری، شکل و نوع کانی سازی، شیمی محلول هیدروترمالی، آلتراسیون و پاراژنز مینرالی و مقایسه با انواع ذخایر سرب و روی، کلیه کانسارهای سرب و روی کمربند ایرانکوه- آهنگران از نوع MVT هستند. این کانسارها با گسل های تراستی مرتبط بوده و در زون ساختاری جلوی کمانی مربوط به پوسته اقیانوسی فرورونده جوان و داغ تشکیل شده اند. در چنین پوسته هایی قبل از رسیدن به اعماق 40 کیلومتری، بیش از 90 درصد آب اقیانوسی آزاد و سیلیکات های غنی از منیزیوم شکسته می شوند. فلزات بخشی از پوسته اقیانوسی و بخشی از پوسته قاره ای تامین شده است. از آنجایی که گسل های تراستی سنگ های ژوراسیک تا کرتاسه بالایی را قطع کرده اند و با توجه به تعیین سن دقیق انجام شده در ایرانکوه، کانی سازی های این کمربند در دامنه سنی بین 66 تا 56 میلیون سال پیش اغلب در پالئوسن شکل گرفته اند. شیمی محلول کانه دار ذخایر MVT فقیر از Si و غنی از Mg و Fe است. چنین سیالی همراه با فلزات از طریق گسل های تراست بالا آمده است و در سنگ میزبان دولستون (ایرانکوه و آهنگران) یا شیل- سیلتستون (حسین آباد و بخشی از ایرانکوه و آهنگران) کانی سازی انجام شده است. تفاوت های فاحشی در نوع پاراژنزها، آلتراسیون، شکل، ابعاد، میزان ذخیره و عیار در کانسارهای این کمربند دیده می شود که توسط نوع سنگ میزبان کنترل شده است. با استناد به تمام شواهد سنگ شناسی، آلتراسیون، شکل و حالت کانی سازی، وجود گسل های تراست، پاراژنز مینرالی و موقعیت خاص زمین شناسی و جغرافیایی ارائه شده، می توان برای اکتشاف ذخایر MVT پنهان در این کمربند اقدام کرد.