تحلیل و بررسی پندار تعارض حوادث عصر امام سجاد (ع)

اثبات وحدت حقه حقیقی و نفی وحدت عددی خداوند، مورد تاکید آیات و روایات قرار داشته و براهین فلسفی هم چون قاعده «بسیط الحقیقه» و «صرف الوجود» نیز آن را اثبات می نماید؛ اما در این میان، امام سجاد (ع) در دعای بیست و نهم صحیفه سجادیه، وحدانیت عددی را به خداوند نسبت داده است: «لک یا إلهی وحدانیه العدد». در توجیه این جمله و تبیین مکانیزم سازگاری آن با ادله نقلی و عقلی، تفاسیر مختلفی ارائه گردیده است. نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و توجه به دیگر روایات اهل بیت (ع) ، به جمع آوری، تنظیم و تبیین مهم ترین تفاسیر ارائه شده پرداخته و ضمن ارزیابی آن ها به تبیین تفسیر برگزیده پرداخته است. از رهگذر این جستار روشن می گردد که مطابق دیدگاه برگزیده، اطلاق عدد بما هو عدد بر خداوند مشکل آفرین نیست؛ آن چه مشکل آفرین است محدودیتی است که گاهی اطلاق اعداد بر ذات الهی در پی دارد؛ تفکیک میان دو تعبیر «ثالث ثلاثه» و «رابع ثلاثه» در آیات قرآنی نیز در همین راستا قابل تبیین است؛ خداوند متعال در عین وحدت شخصی، وحدت جمعی و سعی داشته و در تمام مراتب هستی، حضور و ظهور دارد. مطابق این توضیح، بیان امام سجاد (ع) ناظر به اطلاق وحدانیت عددی بر ذات الهی است که بیان گر حضور جمعی و سریانی ذات الهی در همه هستی است.