تحلیل و بررسی دیدگاه شیخ مفید و علامه حلی در مساله اختیار

آنچه که به عنوان اندیشه های کلامی شیعه شناخته می شود، پیشینه و تطوراتی دارد که بدون شناخت آن، تصویر جامعی از فکر امامیه و کلام شیعه ترسیم نمی شود. مفهوم اختیار نیز در طول تاریخ کلام امامیه، دستخوش تطوراتی گشته و متکلمان امامی قرائت های متفاوتی از آن به دست داده اند. این مقاله به بررسی و مقایسه دیدگاه شیخ مفید در مدرسه کلامی بغداد و علامه حلی در مدرسه کلامی حله در این باره پرداخته و سیر تطور این مفهوم را در این دو مدرسه به تصویر کشیده است. در مدرسه بغداد شیخ مفید به تبع شیخ صدوق اختیار را به تشریع احکام و تعیین حدود توسط خدای متعال تفسیر کرده است، اما در مدرسه حله علامه حلی، بیشتر به تکثیر براهین بر اصل اختیار و فاعلیت انسان پرداخته است.