«مطالعه تطبیقی کاربرد آموزه های عدالت ترمیمی در مدرسه»

دانش آموزان در مدرسه، از فرهنگ ها و خانواده های مختلف، در حال جامعه پذیری برای ورود به جامعه بزرگ تر هستند، از این رو، بروز اختلاف میان آن ها که گاه به ارتکاب جرم نیز منجر می شود، امر اجتناب ناپذیری است. افزون بر این، تغییرات جسمانی و روانی مختص دوران بلوغ در مقاطع راهنمایی و دبیرستان بر بروز رفتارهای آسیب زا مانند زورگویی (Bullying) و انواع رفتارهای خشونت آمیز علیه سایر دانش آموزان و حتی آموزگاران، خسارت به اموال، ضرب و جرح، مصرف مواد مخدر، سرقت و غیره تاثیرگذار است. نکته دیگر اینکه با توجه به ویژگی های خاص کودکان و آسیب پذیری آن ها، انتخاب شیوه های مناسب برای برخورد با ناهنجاری های آن ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. نظر به پرمخاطره بودن و یا ناکارآمدی شیوه های قضایی و یا صرفا تنبیهی نسبت به حل مسئله خشونت و سایر مشکل ها در مدارس، سازوکارهای عدالت ترمیمی در این زمینه می تواند راهگشا باشد. آموزه های عدالت ترمیمی در مدارس، شامل برگزاری برخی حلقه های صلح مانند زنگ دایره (Circle) دوره های آموزش حل تعارض به دانش آموزان و آموزگاران ، میانجیگری همسالان و غیره نقش مهمی در حل مسالمت آمیز اختلاف ها و پیشگیری از مزمن شدن انحراف یا بزهکاری دارد. از این رو، در مقاله حاضر تلاش بر این است تا ضمن بیان مبانی و شیوه های ترمیمی در مدرسه با تاکید به برخی مطالعات میدانی انجام شده در این خصوص، با شیوه ای تطبیقی، به ویژه با تاکید بر رویه فرانسه و ایران، به اهمیت آن در کاهش تعارض ها و نقش آن در پرتو رویکرد پیشگیری رشدمدار بپردازد و به این پرسش ها پاسخ داده شود که با الهام از رویه سایر کشورها، ظرفیت ها و چالش های استفاده از اقدام های ترمیمی در ایران چیست و چه راهکارهایی برای ترویج فرهنگ ترمیمی- و نه تنبیهی- در مدارس وجود دارد؟ گفتنی است یافته های پژوهش حاضر مبتنی بر مطالعه نظری و مصاحبه با مدیران مدارس ابتدایی، متوسطه دوره اول و دوم، مشاوران یا معاونان پرورشی، والدین میانجیگر و برخی دانش آموزان شهرهای کرج و تهران به عنوان همیار مشاور یا «صلح بان» است. همچنین برای درک ملموس اجرای طرح میانجیگری در معدودی از مدارس، رویه برخی از آن ها که به برگزاری «زنگ دایره» و «صلح بان» در زنگ تفریح اقدام می کنند، مشاهده و سپس یافته ها به شیوه ای کیفی، توصیف و با وضعیت مدارس کشورهایی مانند فرانسه نیز مقایسه شده است.