فلسفه تاسیس مکتب اشاعره

بررسی فلسفه جدایی «اشعری» از مکتب پیشین خود «معتزله» ، از مسائل تاریخی کلامی و امروزه جزو مسائل فلسفه های مضاف است که در بین متکلمان اهمیت دارد. نویسنده در این مقاله ضمن تفکیک موضوع در دو مقام «فلسفه کناره گیری اشعری از معتزله» و «فلسفه تاسیس مکتب اشاعره» ، به بررسی علل این دو محور پرداخته است. در مقاله حاضر، فلسفه تاسیس مکتب اشاعره در دو فلسفه سلبی و اثباتی مورد بحث قرار می گیرد. در فلسفه سلبی عوامل موثر در کناره گیری به دو قسم «معرفتی = دلیل گرایانه» و «غیرمعرفتی = علت گرایانه» تقسیم شده است. ادله معرفتی (کاستی های معرفتی مکتب اعتزال و جلوگیری از شیوع عقاید افراطی اهل حدیث) نسبت به علل غیرمعرفتی (دستور پیامبر در عالم رویا، تغییر حاکمیت و دنیاطلبی) نقش موثرتری داشته است. در بحث فلسفه اثباتی دو عامل: جمع رویکرد عقلی و نقلی (معتزله و اهل حدیث) و رقابت با ابوهاشم برای تصدی ریاست مکتب اعتزال، مورد تحلیل قرار می گیرد.