برآورد فرسایش و رسوب به روش ژئومرفولوژی جهت ارزیابی طرح های آبخیزداری (مطالعه موردی: حوزه آبخیز صفارود استان مازندران)

افزایش روبه رشد تخریب منابع طبیعی در چند دهه ی اخیر به تشدید فرسایش و افزایش نرخ تولید رسوب منجر شده است. برای کنترل تخریب و کاهش اثرات آن، فعالیت های بسیاری در سطح حوزه های آبخیز اجرا می شود. این پژوهش با هدف ارزیابی طرح های آبخیزداری اجرا شده در حوزه ی آبخیز صفارود در استان مازندران، از طریق برآورد فرسایش به روش ژئومرفولوژی انجام شده است. بدین منظور نقشه ی شدت فرسایش منطقه با روش ژئومرفولوژی در دو پایه ی زمانی قبل از اجرای طرح (1373) و بعد از اجرای طرح (1393) تهیه و میزان رسوب خروجی از حوضه در این پایه های زمانی بررسی شد. با بررسی نقشه ی شدت فرسایش در هر واحدکاری در پایه های زمانی مورد مطالعه، نقشه ی روند شدت فرسایش منطقه تهیه شد. با انطباق نقشه ی روند شدت فرسایش با نقشه ی طرح های اجرا شده، میزان اثرگذاری طرح ها در هر واحدکاری مشخص شد. با استفاده از آزمون های آماری، رابطه ی بین شدت فرسایش و رسوب خروجی از حوضه در دو پایه ی زمانی قبل و بعد از اجرای طرح بررسی شد. بررسی ها نشان داد که در حدود 95/75 درصد از سطح منطقه، روند شدت فرسایش منفی دارد که تاثیر مثبت طرح ها را نشان می دهد. ولی نتایج حاصل از آنالیزهای آماری بیانگر این است که رابطه ی معنی داری بین شدت فرسایش و رسوب خروجی از حوضه در پایه های زمانی مورد مطالعه در سطح خطای 05/0 وجود ندارد. با تفسیر نتایج حاصل شده مشخص شد که واحدهای کاری به شماره های 14، 16 و 17 بیشترین نرخ افزایش روند شدت فرسایش را دارد. با حذف این سه واحد کاری از آنالیز آماری مقایسه ی شدت فرسایش در دو پایه ی زمانی مورد بررسی، مشخص شد که اختلاف بین شدت فرسایش در سطح خطای 05/0 معنی دار است.