طراحی و تدوین ابزار بررسی وضعیت بازاریابی دارویی متمرکز بر پزشک

بخش عمده ای از فعالیت های بازاریابی صنعت دارو، بر پزشکان به عنوان تجویز کنندگان دارو تمرکز دارد که غالب آن با ملاقات نمایندگان فروش دارو و پزشکان صورت می پذیرد. هدف این مطالعه طراحی یک ابزار استاندارد برای بررسی وضعیت بازاریابی دارویی متمرکز بر پزشک بود. روش پژوهش: در فاز اول این مطالعه، پرسشنامه اولیه از طریق بررسی متون طراحی شد. سپس روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه طراحی شده با اخذ نظرات متخصصین مورد سنجش قرار گرفت. در مرحله بعد به روش نمونه گیری در دسترس، پرسشنامه توسط 297 نفر پزشکان عمومی و متخصص تکمیل و معتبرسازی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 22 انجام شد.

پرسشنامه در 2 قسمت اطلاعات دموگرافیک و سنجش وضعیت بازاریابی دارویی متمرکز بر پزشک با 11 بخش طراحی شد. بخش اول، میزان ملاقات پزشکان با نمایندگان فروش دارو را می سنجد. بخش دوم، رواج هر کدام از هدایا و مزایای پیشنهادی نمایندگان فروش دارو به پزشکان و بخش سوم، رواج استراتژی های مورد استفاده نمایندگان فروش در ملاقات با پزشکان را بررسی می کند. بخش های چهارم و پنجم، میزان پذیرش هدایا توسط پزشکان و همکاران آن ها را مورد سنجش قرار می دهد. بخش های ششم و هفتم، دیدگاه پزشکان درباره تاثیرگذاری هر کدام از هدایا و مزایا و کلیت ملاقات ها بر روی رفتار تجویز دارو و بخش هشتم، دیدگاه پزشکان درباره عواملی که اثربخشی این ملاقات ها را تحت تاثیر قرار می دهد را بررسی می کند. بخش های نهم، دهم و یازدهم پرسشنامه، دیدگاه پزشکان نسبت به اخلاقی بودن هر کدام از هدایا و مزایای پیشنهادی نمایندگان فروش دارو، نگرش پزشکان نسبت به نمایندگان فروش دارو و آگاهی پزشکان از آیین نامه های داخلی در موضوع بازاریابی دارویی متمرکز بر پزشک را مورد سنجش قرار می دهد. در نتیجه بررسی روایی محتوا 7 آیتم از بخش نگرش حذف گردید. ضریب آلفای کرونباخ برای بخش نگرش72/0 و برای بخش آگاهی 83/0 محاسبه شد. در بخش نگرش 5 مولفه به روش تحلیل عاملی اکتشافی مشخص گردید.

پرسشنامه طراحی شده، ابزاری معتبر برای بررسی وضعیت بازاریابی دارویی متمرکز بر پزشک دارو در اختیار پژوهشگران قرار می دهد.