نقش تکنولوژی کمکی در ارتقای کیفیت یادگیری افراد دارای نیازهای آموزشی ویژه: مطالعه ای نظام مند درحوزه ناتوانی های تحولی

در سال های اخیر، با رشد تکنولوژی آموزش، یادگیرندگان استثنایی تحت تاثیر استفاده از تکنولوژی های کمکی قرار گرفته اند. تکنولوژی کمکی تحت عنوان هر آیتم، قطعه ای از تجهیزات یا سیستیم تولیدی تجاری همگانی تعدیل شده یا سفارشی که برای افزایش و نگهداری یا ارتقای توانایی کارکردی فرد دارای نیازهای آموزشی ویژه استفاده شده، تعریف می شود. این تکنولوژی برای افرادی به کار می رود که درمقایسه با همسالان عادی خود تفاوت درخورتوجهی را در ویژگی های ذهنی، ارتباطی، توانایی های حسی، رشد عاطفی رفتاری و ویژگی های جسمانی دارند. در این راستا، ازطریق مطالعه مروری نظام مند و کلیدواژه های تخصصی Assistive technology و Instructional Technology و Learning Technology درحوزه نیازهای آموزشی ویژه و با استفاده از اسامی گروه های کودکان استثنایی شامل Intellectual and Developmental Disabilities،Specific Learning Disabilities ، ADHD، Autism Spectrum Disorder، Emotional-Behavior Disorder، Communication, Language, and Speech Disorders،Deaf or Hard of Hearing, Visual Impairments or Blindness، Children with Physical Disabilities،Health Impairments and Multiple Disabilities در پایگاه های اطلاعات پژوهشی شامل PubMed، Springer، ProQuest،Scopus ، Elsevier، Science direct، Google Scholar بین سال های 1993تا2017، یافته ها و اطلاعات مدنظر جهت دستیابی به هدف پژوهش، واکاوی شد. از بین 83 مقاله پژوهشی انتخابی، پژوهش های انجام شده در ارتباط با کاربرد تکنولوژی کمکی درحوزه نیازهای آموزشی ویژه، اختلالات یادگیری ویژه از بیشترین فراوانی (با تعداد 38) برخوردار بوده و تحقیقی در ارتباط با اختلال های رفتاری و عاطفی انجام نشده است. دراین راستا، مطالعات آزمایشی (با 57درصد) بیشترین فراوانی را در بین انواع مطالعات دارند. نرم افزارهای آموزشی تکنولوژی کمکی بسیار پرکاربرد، جهت استفاده برای افراد دارای اختلالات یادگیری ویژه، اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات فیزیکی و چندگانه، اختلالات بیش فعالی/ نقص توجه، ناتوانی های ذهنی و رشدی، اختلالات گفتار، زبان و ارتباط و آسیب های بینایی و شنوایی هستند. نتایج اکثر پژوهش های صورت گرفته حکایت از اثربخشی مثبت تکنولوژی کمکی در انواع اختلال ها درحوزه نیازهای آموزشی ویژه یا کودکان استثنایی دارند. به نظر می رسد غالب پژوهش های انجام شده در ارتباط با تکنولوژی کمکی و نقش آن در افراد دارای نیازهای ویژه به فعالیت های شواهدمحور دست یافته اند. استفاده و کاربرد تکنولوژی کمکی می تواند به افراد با نیازهای آموزشی ویژه در ارتقای تکالیف شغلی و تحصیلی مستقل و مشارکت در بحث های کلاسی به همراه تکمیل تکلیف دشوار، کمک کند. استفاده از تکنولوژی کمکی در آموزش افراد دارای نیازهای آموزشی اجتناب ناپذیر است. پژوهش های شواهد محور از این حمایت می کند که تکنولوژی های کمکی درمقایسه با مواد آموزشی متداول، پتانسیل کمک در کیفیت زندگی بهتر افراد دارای ناتوانی ها را دارند. درحوزه نیازهای آموزشی ویژه این اهمیت و اطمینان وجود دارد که افراد با نیازهای ویژه آمادگی لازم برای پاسخ به تقاضاهای زندگی را داشته باشند. دراین راستا، بسیاری از ابزارهای تکنولوژی ازقبیل تکنولوژی کمکی می تواند تا آن جا که ممکن است امکان فائق آمدن به مشکل ها را با دشواری های کمتر فراهم آورده و آن را ارتقا بخشد. در ایران طراحی برنامه های تکنولوژی کمکی در حوزه های ناتوانی های تحولی و ارزیابی اثربخشی آن روی این گروه از افراد ضروری است.