بررسی متغیرهای فلسفه اسلامی در تحلیل جنسیت نفس

جایگاه و تاثیر جنسیت در نفس انسان، یکی از مسائل مربوط به علم النفس فلسفی است که امروزه به دلیل جدی تر شدن مطالعات زنان، بیش از پیش بررسی و کنکاش شده است. اینکه آیا زنانگی و مردانگی در نفس انسانی، تفاوت ایجاد می کند یا نفس ناطقه مبرا از عنصر جنسیت و مشابه در دوجنس است، از مسائل حل ناشده فلسفه اسلامی است. هر چند پاسخ به این پرسش مبنای بسیاری از نظریه پردازی ها در سایر حوزه های علوم انسانی است؛ لیکن کمتر می توان به نظریه پردازی جامع و منسجمی در این باره در اندیشه های فیلسوفان مسلمان دست یافت. در حالی که، اصول و قواعد هستی شناسی و نفس شناسی در مکاتب فلسفه اسلامی، مانند اصالت و تشکیک وجود، نحوه حدوث نفس، حرکت جوهری اشتدادی، مراتب طولی نفس و رابطه نفس و بدن، می تواند نتایج متفاوتی را در این بحث رقم زند. در این نوشتار با روشی کاملا تحلیلی، علاوه بر بررسی این دسته از قواعد فلسفی و تاثیری که در پاسخ به مسئله جایگاه جنسیت در نفس دارد، نتیجه نهایی پرسش بیان شده، به عنوان لازمه اصول علم النفس فلسفی بررسی شده است. بر اساس یافته های پژوهش، هر چند نمی توان جنسیت را فصل ممیز و دو جنس را دو نوع متفاوت انسانی دانست؛ لیکن جنسیت در هویت کلی یک فرد قطعا تاثیرگذار است و نمی توان حتی مراتب عالی نفس ناطقه را به طور کامل عاری از این تاثیرگذاری دانست.