خشونت گفتاری در مطبوعات: مطالعه موردی روزنامه های فارسی

یکی از نقش های مهم زبان، انتقال احساسات هر فرد به افراد دیگر است. احساسات، مفاهیمی انتزاعی هستند که برای بیان و درک باید به صورت مفاهیم عینی درآیند و استعاره ها و صفات، ازجمله ابزارهای تبدیل مفاهیم انتزاعی به عینی، به شمار می روند. در تحقیق کنونی برآنیم به این سوال پاسخ دهیم که «آیا زبان فارسی در زمینه به کارگیری ابزارهای زبانی خشونت آمیز، تغییر کرده است؟» برای پاسخ به این پرسش، باید دریابیم آیا بازنمون شناختی و ذهنی بیان خشم در زبان، سیر صعودی داشته است یا نزولی. یکی از بازنمون های بروز احساساتی همچون خشم در زبان روزمره، در روزنامه های منتشرشده به هر زبان، است. به عبارت دیگر، متون روزنامه ها بازتاب تفکرات و گفتار هر جامعه است. ازاین رو، مطالعه خشم در تحقیق کنونی را به بررسی استعاره های مبین خشم در زبان فارسی و صفات به کاررفته بر اساس این احساس در پیکره ای متشکل از روزنامه های فارسی محدود کرده ایم. چارچوب نظری پژوهش کنونی بر اساس نظریه استعاره مفهومی است که در منابع مهم و تاثیرگذاری ازجمله لیکاف و جانسون (1980) و لیکاف (1993) مطرح شده است. روش شناسایی استعاره ها در این تحقیق، بر اساس روش «فرایند تشخیص استعاره» است که در پراگلجاز (2007) مورداستفاده قرار گرفته است.در مجموع، صد سرمقاله یا تیتر اصلی خبر از روزنامه های مهم و پرتیراژ کی هان و اطلاعات که دارای آرشیو حداقل 50 ساله هستند (50 مورد از هر روزنامه و یک مورد از هر سال) به صورت اتفاقی برای این تحقیق انتخاب و در مجموع 18 حوزه مبدا برای استعاره ها شناسایی شد. اهمیت مقاله کنونی از این جهت است که می خواهد سیر تغییر کاربرد خشونت در زبان فارسی را بر اساس پیکره ای طبیعی و واقعی از مطبوعات پرمخاطب این زبان نشان دهد و ارتباط آن را با تحولات اجتماعی و سیاسی مهم هر دهه نشان داده، از این طریق به الگویی شناختی از زبان فارسی بر مبنای سیر تغییر خشونت در این زبان و بازنمود آن در مطبوعات فارسی دست یابد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که عوامل سیاسی و اجتماعی، بر الگوی تغییر روند خشونت زبان فارسی در مطبوعات تاثیرگذار بوده اند.