بررسی اثر انواع محیط کشت بر ریزازدیادی سرو کهنسال ابرکوه (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis )

سرو ابرکوه (Cupressus sempervirens L. var. horizontalis (Mill) Gord) از کهنسال‏ترین درختان دنیا می باشد. از آنجا که این گیاه طی زندگی طولانی خود، شرایط محیطی نامساعد زیادی را تحمل نموده است، لذا در صورت ازدیاد این گنجینه ارزشمند، می توان جمعیت گیاهی زیادی را با توانایی مقاومت به شرایط نامساعد محیطی تولید نمود. یکی از بهترین روش های نگهداری، حفظ و ازدیاد گیاهان در حال انقراض و کمیابی همچون این گیاه، کشت بافت آن است. پژوهش حاضر به منظور تعیین بهترین محیط کشت و غلظت بنزیل آدنین (BA) در تکثیر درون شیشه ای سرو ابرکوه انجام شد. در این پژوهش، هفت محیط کشت ها شامل موراشیک و اسکوگ (MS) و انواع محیط کشت MS تغییریافته شامل 1⁄2 MS، 3⁄4 MS، MS بدون نیترات آمونیوم (NH4NO3)، MS با نصف مقدار منابع نیتروژن (KNO3, NH4NO3)، MS با ویتامین تغییریافته گروه 1 و 2 همراه با سه غلظت‏ BA (صفر، 1/0 و 1 میلی‏گرم در لیتر) در مرحله استقرار و پنج غلظت (صفر، 1، 5/1، 2 و 5 میلی گرم در لیتر) در مرحله پرآوری استفاده گردید. آزمایش‏ها در هر دو مرحله به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. در مرحله استقرار، بیشترین رشد طولی و کمترین درصد قهوه ای (53/14 درصد) شدن در محیط کشت 1⁄2 MS حاصل شد. همه محیط های کشت مورد استفاده در مرحله استقرار به جز MS با نصف مقدار منابع نیتروژنی منجر به حفظ سبزینگی ریزنمونه ها شدند. با افزایش غلظت BA، طول شاخساره به طور معنی داری افزایش یافت. به طوری که بیشترین رشد طولی در محیط های کشت حاوی 1 میلی-گرم در لیتر BA به دست آمد. در تمام محیط های کشتی که میزان نیتروژن تغییر یافته یا حذف شده بود، میزان رشد طولی و تولید شاخساره به طور معنی داری نسبت به سایر محیط های کشت کاهش یافت. در مرحله پرآوری، بیشترین تعداد شاخه و رشد طولی در محیط کشت 1⁄2 MS حاوی 2 میلی گرم در لیتر BA و بیشترین درجه سبزینگی در ریزنمونه های کشت شده در محیط های کشت MS و 1⁄2 MS حاصل شد. بر اساس نتایج مشخص شد که با افزایش غلظت BA در مرحله پرآوری، طول و تعداد شاخساره به طور معنی داری افزایش یافت، در حالی که درجه سبزینگی به طور معنی داری کاهش یافت. به طور کلی، میزان پرآوری، طول و تعداد شاخساره به میزان قابل توجهی به مقدار مواد غذایی دریافتی و نوع محیط کشت وابسته است. بنابر نتایج حاصل از این پژوهش، جهت ریزازدیادی سرو ابرکوه محیط کشت 1⁄2 MS حاوی 1 میلی گرم در لیتر BA در مرحله استقرار و 2 میلی گرم در لیتر BA در مرحله پرآوری، توصیه می گردد.