مقایسه دیدگاه جوادی آملی و مصباح یزدی درباب قاعده الواحد

یکی از مهم ترین و معروف ترین قواعد فلسفی، قاعده الواحد است. گرچه همواره برخی متکلمان با این قاعده سرناسازگاری داشته اند، ولی حکمای اسلامی اعم از مشاء ، اشراق و متعالیه، به قاعده مذکور با دید تسالم نگریسته اند. قاعده الواحد میان حکمای اسلامی مسئله ای مبرهن است؛ بنابراین اصل آن مسلم می باشد؛ هرچند اختلافاتی در مفاد آن دیده می شود. حکما معتقدند اگر مبادی تصوری مسئله درست تصور شود، تصدیق به آن امری ضروری خواهد بود. کسانی که توانسته اند مبادی تصوری آن را به درستی تبیین کنند، این مسئله را روشن یا دست کم نزدیک به بداهت دانسته اند؛ یعنی باید سه مفهوم بسیط، معیت و صدور، درست تبیین شود. البته در چگونگی تبیین قاعده الواحد و مفاد آن اختلاف هایی میان آنها ملاحظه می شود ، ولی اصل قاعده مورد قبول همه آنهاست. در مقاله حاضر برآنیم نظر دو حکیم عصر حاضر، علامه جوادی آملی و علامه مصباح یزدی را با اختلاف نظرهایی که میان ایشان دراین باره هست، تبیین کنیم.