فواید سفینه صائب در تصحیح دیوان سنایی

سفینه صائب گزیده ای درخشان از سروده های سرایندگان دوره های گوناگون ادب فارسی است که صائب تبریزی گرد آورده است. این مجموعه، علاوه بر آنکه پسند و سلیقه بزرگترین شاعر سبک هندی و تا حدودی دیگر ادب دوستان روزگار صفوی را نشان میدهد، ضبطهای فراوانی را از برخی دفاتر شعر در بر دارد که در نسخه های موجود آن دیوانها نیست، اما پذیرفتنی است و حتی گاهی برای تصحیح آن نسخه ها بسیار ضروری و کارگشاست. گویا صائب، به سبب ملک الشعرایی دربار صفویان و نیز راه یافتن به دربار ظفرخان احسن در کابل و شاهجهان در رکن، به نسخه های معتبر و ارزشمندی دست یافته است که اکنون در دست نیست. این سفینه با گزیده ای از دیوان سنایی آغاز می شود و در 488 بیت این بخش، 78 بیت را میبینیم که: 1. در تصحیح مدرس رضوی و دیگران و گاه حتی نسخه کابل صورتی مغلوط و ناپذیرفتنی داشته است و ضبط صائب از آنها با توجه به قراین سبکی (زبانی، وزنی، قافیگی، معنایی و صناعات ادبی) درست مینماید و اکثرا با پیدا شدن نسخه های قدیم و معتبر، در تصحیح برزگر خالقی اصلاح شده است یا 2. ضبط صائب با توجه به سبک شعر سنایی و دوره خراسانی و دیگر ابیات شعر بسیار پذیرفتنی تر است یا 3. رباعیاتی را میبینیم که در تصحیح مدرس نیست، اما اینها نیز اکثرا در چاپ برزگر یا جنگ رباعیات میرافضلی هست. نوشته حاضر به بررسی و مقایسه ضبط این ابیات در سفینه صائب و چاپها و نسخه های خطی دیوان سنایی میپردازد.