اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر طرحواره های هیجانی ناسازگار مادران کودکان با فلج مغزی

هدف مادران کودکان با فلج مغزی به دلیل وجود کودک متبلا به فلج مغزی، مستعد فشارهای هیجانی مانند استرس، اضطراب و افسردگی هستند که به فعال شدن طرح واره های هیجانی مانند نشخوار فکری، ابراز نکردن هیجانات، عدم ارزش های والاتر و احساس گناه منجر می شود. این باورهای منفی درباره هیجانات سبب ایجاد افکار ناکارآمد و عادت الگوهای رفتاری نامناسب می شود که سلامت روان مادران را تحت تاثیر قرار می دهد. در این صورت انجام مداخله هایی همچون آموزش ذهن آگاهی می تواند با تنظیم توجه، توسعه آگاهی فراشناختی، تمرکززدایی و پذیرش نسبت به محتویات ذهنی خود، در کاهش طرح واره های هیجانی ناسازگار آن ها موثر باشد. با توجه به آنچه گفته شد، هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش ذهن آگاهی، بر کاهش طرح واره های هیجانی (نشخوار فکری، ابرازنکردن احساسات، عدم ارزش های والاتر و احساس گناه) مادران کودکان با فلج مغزی است. روش بررسی این پژوهش به روش نیمه تجربی و از نوع طرح پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه کنترل و آزمایش انجام شد. جامعه آماری، شامل همه مادران کودکان با فلج مغزی است که در سال 1396 به مرکز توان بخشی الوند شهر مشهد مراجعه کردند. نمونه های پژوهش 20 نفر از افراد داوطلب بودند که بر اساس نتایج ناشی از پیش آزمون و ملاک های ورود انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (در هر گروه 10 نفر) جایگزین شدند. ملاک های ورود به جلسه شامل این موارد بودند: داشتن حداقل تحصیلات سیکل به منظور انجام بهتر تکالیف مربوط به آموزش و داشتن کودک با فلج مغزی که شدت اختلالش بر اساس تشخیص پزشک متخصص در سطح متوسط یا شدید باشد. ابزار استفاده شده در پژوهش، پرسش نامه طرح واره های هیجانی لیهی بود که پیش از مداخله و پس از آن، مادران در دو گروه کنترل و آزمایش تکمیلش کردند. شرکت کنندگان گروه آزمایش، مداخله ذهن آگاهی را به صورت گروهی، در هشت جلسه 90 دقیقه ای به مدت 2 ماه دریافت کردند و در این مدت گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. تجزیه و تحلیل داده ها در دو بخش توصیف داده ها و استنباط داده ها ارائه شد. آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندارد و در بخش آمار استنباطی، از آزمون F برای بررسی همگنی شیب های رگرسیون، آزمون کولموگروف اسمیرنوف برای بررسی عادی بودن توزیع متغیرها در پیش آزمون و پس آزمون و از آزمون لوین و t-test برای بررسی همگنی واریانس ها و برابری میانگین ها به عنوان مفروضات اجرای تحلیل کوواریانس استفاده شده است. برای آزمون فرضیات پژوهش، آزمون های آماری تحلیل کوواریانس و تی تفاضل به کار گرفته شده است. تحلیل های این پژوهش با نسخه 16 نرم افزار SPSS انجام شده است. یافته ها یافته های پژوهش نشان می دهد آموزش ذهن آگاهی در مادران کودکان با فلج مغزی گروه آزمایش باعث کاهش طرح واره نشخوار فکری (t=2/57 ؛P<0/05)، طرح واره ابرازنکردن احساسات (t=8/87 ؛P<0/05) و طرح واره احساس گناه (t=2/4 ؛P<0/05) می شود؛ اما در طرح واره عدم ارزش های والاتر (t=2/73 ؛P>0/05) تاثیر د رخورتوجهی نداشته است. نتیجه گیری نتایج پژوهش نشان می دهد ذهن آگاهی می تواند از طریق افزایش آگاهی و تمرکز به عنوان یک آموزش موثر برای بهبود طرح واره های هیجانی مادران کودکان با فلج مغزی استفاده شود. آموزش ذهن آگاهی، الگویی را برای کاهش نشخوار فکری فراهم می کند و به مادران آموزش می دهد که از نوسان های خلقی خود، آگاهی داشته باشند و از فنون ذهن آگاهی برای آگاهی از پردازش اطلاعاتی که افکار و هیجانات را تداوم می بخشند استفاده کنند. افزایش آرامش و آگاهی همراه با مهربانی، کنجکاوی و رضایت از بودن در زمان حال را در فرد ایجاد می کند که به کاهش نشخوار فکری منجر می شود. ارزش های والاتر در مادران، باورهای تغییرناپذیر است که تابع فرهنگ و منحصر به هر فرد است؛ بنابراین، آموزش ذهن آگاهی بر ارزش های والاتر تاثیر معناداری نداشته است. در مراقبه نشستن، فرد باید به خود اجازه بدهد هیجانات را با ملایمت و کنجکاوی ابراز کند و سپس از ژست و حالت چهره خودآگاه باشد و آن را با وضعیت فعلی خود سازگار کند، سپس هیجانات و احساس جسمی خود را بدون سرکوب و تغییر، ابراز کند. احساس شفقت به خود در ذهن آگاهی، رنج ناشی از گناه را به عنوان بخشی از زندگی می پذیرد و به ایجاد انگیزه در فرد برای کاهش درد و رنج و احساس گناه منجر می شود.