تاثیر کاه و کلش گندم بر ویژگی های جریان و فرسایش شیاری در کشتزار دیم گندم

فرسایش شیاری یکی از مهمترین علل هدررفت خاک در کشتزارهای دیم شخم خورده در راستای شیب می باشد. افزایش مقدار نفوذ آب به خاک و کاهش نیروی فرسایندگی جریان برای مهار فرسایش شیاری و نیز افزایش عملکرد حائز اهمیت است. این پژوهش با هدف بررسی اثر کاه و کلش گندم بر ویژگی های هیدرولیکی جریان و فرسایش شیاری در کشتزار دیم گندم در منطقه نیمه خشک در زنجان اجرا شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی و با سه تکرار در شرایط مزرعه ای با هفت سطح کاه و کلش گندم (صفر، 25، 50، 75، 100، 125 و 150 درصد) و شخم در جهت موازی با شیب انجام شد. در تیمار 100 درصد، مقدار نیم کیلوگرم خاکپوش در هر مترمربع معادل با 5 تن در هکتار مصرف شد. نتایج نشان داد که کاربرد کاه و کلش گندم باعث کاهش معنی دار (05/0>p) سرعت و قدرت جریان و هم چنین فرسایش شیاری شد؛ درحالی که تاثیر آن بر شعاع هیدرولیکی و تنش برشی معنی دار نبود ( 05/0 <p). با افزایش سطح کاه و کلش گندم سرعت و قدرت جریان و هم چنین فرسایش شیاری در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب 19، 23 و 55 درصد کاهش یافت. به دلیل پایین بودن عمق جریان آب در شیارهای کشت، مصرف کاه و کلش گندم تاثیری بر شعاع هیدرولیکی و تنش برشی نداشت. هم چنین بین فرسایش شیاری و سرعت جریان همبستگی بالا وجود داشت (71/0=r). سطح 100 درصد (پنج تن در هکتار) مصرف کاه و کلش گندم با کاهش 34 و 71 درصدی قدرت جریان و فرسایش شیاری در کشتزار دیم گندم، مناسب ترین اثربخشی را از نظر کاهش فرسایش شیاری داشت. در مجموع، کاربرد کاه و کلش گندم راهکاری مناسب و زیستی برای کاهش فرسایندگی جریان و مهار فرسایش شیاری خاک در کشتزارهای دیم می باشد.