دلایل عدم تمایل به فرزندآوری در شهر تهران

طی دو دهه گذشته میزان باروری در ایران زیر سطح جایگزین (دو فرزند) باقی مانده است که در صورت تداوم آن، به واسطه سالخوردگی جمعیت، باعث کاهش نیروی کار فعال مورد نیاز برای رشد اقتصادی کشور می شود. هدف این پژوهش تعیین دلایل عدم تمایل زوجین شهر تهران برای خواستن فرزند می باشد. این پژوهش توصیفی، مبتنی است بر داده های پیمایش 1391 قصد باروری که در بین 2267 نفر نمونه تصادفی از جمعیت زنان و مردان متاهل زیر 36 سال ساکن مناطق 22 گانه شهر تهران اجرا شد. نمونه ها با استفاده از روش نمونه گیری دومرحله ای خوشه ایطبقه ای تصادفی انتخاب شد. جمع آوری داده ها با استفاده از یک پرسشنامه ساختارمند و از طریق مصاحبه چهره به چهره پرسشگران آموزش دیده با افراد نمونه در درب منازل آنها انجام گرفت. با استفاده از نرم افزار SPSS-24 و تحلیل توصیفی داده ها، دلایل نخواستن فرزند به تفکیک زیر گروه های اقتصادی-اجتماعی جمعیت مورد مطالعه قرار گرفت. در مجموع، 902 (40%) نفر از پاسخگویان قصد دارند فرزندآوری را متوقف کنند. عدم توانایی برای تامین هزینه های فرزند دیگر 414 (27%) نفر، داشتن تعداد مورد نظر فرزندان 379 (25%) نفر و نگرانی نسبت به آینده فرزندان 221 (15%) نفر به ترتیب به عنوان مهم ترین دلایل نخواستن فرزند ذکر شده است. تداخل فرزندآوری با علایق، تفریحات، و برنامه-های کاری و تحصیلی 241 (16%) نفر، دلایل مهم دیگر برای نخواستن فرزند است که بیشتر از سوی مردان، دارندگان تحصیلات عالی و درآمد بالا و تک فرزندها و بی فرزندها ذکر شده است. مخالفت همسر 88 (6%) نفر و رابطه زناشویی نامناسب 37 (2%) نفر از دیگر دلایل عدم تمایل به فرزندآوری است. مطالعه نشان داد که علاوه بر مشکلات اقتصادی، نگرانی از آینده فرزندان و تداخل فرزندآوری با علایق، تفریحات، و برنامه های کاری و تحصیلی فرد دو دلیل مهم فرهنگی و اجتماعی برای نخواستن فرزند است، که ضرورت دارد در تدوین و اصلاح سیاست های جمعیتی به آنها توجه جدی شود.