صفات ریشه و کارایی تعرق در اکوتیپ های شنبلیله تحت شرایط رطوبتی مختلف

پانزده توده بومی شنبلیله در دو شرایط رطوبتی عدم تنش و تنش کمبود آب در سیستم لایسیمتر مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه واریانس نشان داد که تنوع ژنتیکی معنی داری بین اکوتیپ ها براساس همه صفات به جز برای صفت تعداد ریشه های جانبی وجود داشت. همچنین اثر متقابل اکوتیپ × محیط رطوبتی برای همه صفات به جز روز تا رسیدگی، دمای کانوپی و عملکرد دانه معنی دار بود. بر اساس مدلسازی معادلات ساختاری، متغیرهای پیش بینی کننده در نمودار علت و معلولی به ترتیب 59، 29، 65 و 54 درصد از کل تنوع صفات وابسته شامل طول ریشه، قطر ساقه، وزن خشک اندام هوایی و درصد کربن انتقال یافته به دانه را توجیه کردند. این صفات وابسته درونی وراثت پذیری عمومی بالایی داشتند و 100% کل تنوع عملکرد دانه را توجیه کردند. کارایی تعرق تاثیر مثبتی بر عملکرد دانه از طریق قطر ساقه، طول ریشه، وزن خشک اندام هوایی و درصد کربن انتقال یافته به دانه داشت. نتایج حاصل از مقدار تابع شاخص تحمل به خشکی و گروهبندی حرارتی نشان داد که توده جهرم به تنش خشکی حساسیت بالایی داشت و توده های یزد و هندی حساس به خشکی بودند. همچنین توده های تیرانچی و شیراز متحمل به خشکی بودند. به طور کلی توده های متحمل به خشکی طول ریشه بلندتری نسبت به سایر توده ها در شرایط تنش کمبود آب نشان دادند. بنابراین این توده ها ممکن است به عنوان والدین تلاقی در برنامه های اصلاحی معرفی شوند.