تحلیل تفاوت های جنسیتی در الگو های گذران وقت سالمندان ایرانی

 الگوی گذران وقت بر سلامت و کیفیت زندگی سالمندان تاثیر می گذارد و این الگوها متاثر از بافتار جامعه و متغیر های اجتماعی جمعیتی مانند جنسیت است. از این رو، هدف این مطالعه بررسی تفاوت های جنسیتی در الگو های گذران وقت در میان سالمندان ایرانی است.  در این مطالعه از روش تحلیل ثانویه داده های طرح ملی گذران وقت سال 1394 استفاده شد. نمونه بررسی شده شامل 4285 نفر سالمند 60 ساله و بیشتر در مناطق شهری ایران بود که به شیوه نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای طبقه بندی شده انتخاب شدند. داده ها با ابزار پرسش نامه گردآوری شده است.   در این مطالعه حدود 52 درصد از افراد بررسی شده را مردان سالمند و 48 درصد را زنان سالمند تشکیل می دادند. میانگین سنی نمونه بررسی شده برای مردان 7/8±69/2 و برای زنان 5/7±68/7 سال بود. 6/6 درصد مردان، 24/5 درصد زنان سالمند تنها زندگی می کنند. همچنین 5.5 درصد مردان و 6.8 درصد زنان دارای ناتوانی نیاز به مراقب دارند. یافته ها نشان داد مردان سالمند به طور محسوسی زمان بیشتری را به فعالیت های دستمزدی اختصاص داده اند (2 ساعت در روز برای مردان در مقایسه با 6 دقیقه برای زنان). در مقابل، زنان سالمند بیشتر از مردان سالمند درگیر فعالیت های غیردستمزدی نظیر مراقبت و خدمات به اعضای خانوار بوده اند(4/7 ساعت در روز برای زنان و 1/7 ساعت برای مردان). همچنین مردان سالمند به طور معناداری بیشتر از زنان سالمند در فعالیت های فراغتی فعال مشارکت داشتند (0/05≥P). زمان خواب زنان سالمند بیشتر از مردان بوده است و در مقابل زمان صرف شده برای خوردن و آشامیدن و همچنین رفتار های خودمراقبتی در مردان سالمند بیشتر از زنان سالمند بود. بر اساس نتایج تحلیل چندمتغیره بخش زیادی از تفاوت های جنسیتی در گذران وقت ناشی از تفاوت در وضعیت اقتصادی اجتماعی مردان و زنان و الگو های سنتی نقش های جنسیتی است.   تفاوت در الگو های گذران وقت مردان و زنان سالمند ناشی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. از این رو نیاز است سیاست ها و برنامه های رفاهی با درنظرگرفتن این عوامل در راستای کاهش تفاوت های جنسیتی در دوران سالمندی طراحی و اجرا شود.