شناسایی پایدارترین ژنوتیپ های گندم دوروم با استفاده از آماره های ناپارامتری پایداری عملکرد

گندم دوروم (Triticum durum Desf.) یکی از مهم ترین محصولات غلات است که برای تهیه ماکارونی، پاستا و دیگر غذاها به کار می رود. درک پیچیدگی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط (GEI) و تاثیر آن در تعیین و انتخاب پایدارترین ژنوتیپ ها، محیط های کلان و دیگر اهداف سازگاری از علاقمندی های ویژه اصلاح گران نبات بوده است. روش های گوناگونی برای تجزیه پایداری عملکرد دانه بر اساس مفهوم های متفاوت پایداری وجود دارند که می توانند به روش های پارامتری، ناپارامتری و چندمتغیره گروه بندی شوند. در این پژوهش، 20 ژنوتیپ گندم دوروم (19 ژنوتیپ پیشرفته و رقم تجاری دهدشت) طی چهار سال زراعی (92-1388) در پنج منطقه ارزیابی شدند. در هر محیط (ترکیب سال × مکان)، آزمایشات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شدند. روش های چهارگانه آزمون ضربی و غیرضربی اثرات اصلی و اثرمتقابل در این پژوهش بررسی شدند. نتایج ارزیابی پایداری عملکرد دانه با استفاده از 13 روش ناپارامتری در این پژوهش نشان داد که در روش های میانگین رتبه، انحراف معیار رتبه و درصد سازگاری ژنوتیپ های 9، 10 و 12 در روش های نصار و هان و مجموع رتبه کنگ ژنوتیپ های 4، 5، 10، 11 و 17 در روش های تنارازو و فوکس ژنوتیپ های 6، 9، 10، 12، 13 و 17 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها انتخاب شدند. در نهایت بر اساس جمع بندی نتایج همه روش ها، ژنوتیپ های 10 و 12 به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها در این پژوهش انتخاب شدند. با توجه به جمع بندی پژوهش های قبلی نویسندگان پیشنهاد می شود در تحقیقات بعدی برای ارزیابی بهتر پایداری ژنوتیپ ها، یکی از روش های پایداری مانند امی، رگرسیون مکانی و یا مدل های مخلوط به همراه روش های ناپارامتری محاسبه شود.