بررسی تشکیلات نظامی و جایگاه ارتش در خلافت فاطمی مصر

خلافت فاطمیان (297-567ق) از شاخصه های نظامی و سیاسی ویژه‏ای در جهان اسلام برخوردار بود. تکیه‏ی خلفای فاطمی بر سازماندهی ارتش زمینی و دریایی قدرتمند منجر به گستردگی این خلافت و دستیابی به قدرت سیاسی و نظامی در رقابت با خلافت عباسی گردید. این پژوهش در صدد است تا تشکیلات نظامی و ارتش خلافت فاطمیان در مصر (358- 567ق) را مورد ارزیابی قرار دهد. بدین منظور مقاله با هدف تحلیل و پاسخگویی به این پرسش‏ها نگاشته شده است: نهاد نظامی و ارتش خلافت فاطمی در مصر چگونه در فراز و فرود این دولت در جهان اسلام طی قرن‏های چهارم تا ششم هجری ایفای نقش کرد؟ ساختار و نهاد ارتش فاطمی براساس نیاز و الگوی حکومت‏های اسلامی چگونه شکل گرفت؟ اداره‏ی تشکیلات گسترده‏ی ارتش فاطمی بر عهده‏ی کدام نهادها بود؟ یافته های این پژوهش نشان می‏دهد که ارتش فاطمی با پشتوانه‏ی تشکیلات اداری منسجم و برخورداری از تنوع قومی و نژادی از یک سو به یکی از گسترده‏ترین نهادهای نظامی در میان دولت‏های سده های میانه تبدیل شد و از سوی دیگر ضعف نسبی در حفظ تعادل پایدار بین گروه های مختلف سربازان موجب شد آن دولت همواره در معرض آشوب‏های پادگانی قرار گیرد.