جایگاه مساله در کارآمدی پژوهش های تاریخی

مساله، بعنوان دغدغه و ابهامی که پژوهشگر تاریخ از درون موضوع مورد پژوهش استخراج کرده و سعی در تبیین و تفسیر آن دارد از دو وجه قابل طرح می نماید. یک وجه از مساله که سخت با موضوع و ملاحظات زمانی گذشته در هم تنیده است، چگونگی تحقق مساله است. این وجه جنبه معلولیت و روند تحققی مساله را در خود دارد و در پرتو دانش و تخصص تاریخ شناس و دیگر تاریخ شناسان متخصص در عصر مورد مطاله قابل طرح است؛ اما وجه علی مساله که به چرایی آن می پردازد، مقوله ای است که به طور مشخص با دانش و انگاره های ذهنی مرتبط با ملاحظات حیات تاریخ شناس مرتبط است و چه در طرح و چه پاسخ گویی ناظر به وضع موجود جامعه زیست- بوم تاریخ شناس است. وجوه کاربردی دانش تاریخ و تداخل گذشته و حال در پژوهش تاریخ شناس و مهم تر ماهیت بین رشته ای و میان رشته ای پژوهش او، در این وجه از مساله نمود پیدا می کند و حسب رویکرد گذشته گرا یا عصر گرای تاریخ شناس در طرح این وجه چرایی، پژوهش های تاریخی را جهت می دهد. نوشتار حاضر با تاملی گذرا درباره جایگاه مساله و ماهیت روشی طرح آن؛ دو رویکرد مذکور را در تبیین و طرح مساله بررسی می کند و نسبت آنها را با میزان کارآمدی دستاوردهای پژوهشی تاریخ شناسان مورد تامل قرار می دهد.